Grzegorz Jarzyna

---

Życiorys

Grzegorz Jarzyna, znany reżyser i twórca teatralny, kształcił się na kierunku filozofia na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na kierunku reżyseria w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. W trakcie swoich studiów miał zaszczyt być asystentem Krystiana Lupy podczas realizacji spektaklu „Lunatycy” Hermanna Brocha w Starym Teatrze w Krakowie w 1995 roku.

Wyróżniał się już na początku swojej kariery, kiedy to przedstawienia oparte na klasycznych tekstach, które reinterpretował w nowatorski sposób, przyniosły mu uznanie. Jego najwcześniejsze prace, takie jak „Bzik tropikalny” na podstawie dzieł Witkacego (1997), czy „Magnetyzm serca” inspirowany „Ślubami panieńskimi” Aleksandra Fredry (1999), zwracały uwagę widzów. Jego adaptacje wielkich powieści europejskich, w tym „Doktor Faustus” Tomasza Manna (1999) czy „Książę Myszkin” według „Idiota” Fiodora Dostojewskiego (2000), również wzbudziły zachwyt.

Jarzyna nie boi się sięgać po współczesne teksty, oferując widzom przełamujące konwencje przedstawienia takie jak „Niezidentyfikowane szczątki ludzkie” Brada Frasera (1998), „4.48 Psychosis” Sary Kane (2002) oraz „Między nami dobrze jest” Doroty Masłowskiej (2009). Stał się także znany z adaptacji oper, takich jak „Così fan tutte” Mozarta (2005), „Gracz” Prokofiewa (2009) oraz „L’enfant et les sortilieges” Ravela (2011).

Jego twórczość charakteryzuje się łączeniem różnych gatunków sztuki, co było widoczne w spektaklach takich jak „Macbeth” na podstawie dzieła Szekspira (2005) oraz „Giovanni” będącym adaptacją „Don Giovanniego” Wolfganga A. Mozarta i „Don Juana” Moliera (2006).

Jarzyna jest również autorem wielu adaptacji oraz dwóch własnych sztuk teatralnych – „Medea Project” i „Areteia”, a także librett do oper Zygmunta Krauzego, takich jak „Iwona, księżniczka Burgunda” i „Pułapka”. Jego dorobek obejmuje także realizacje telewizyjne.

Jego spektakle zdobyły uznanie, będąc zapraszanymi na prestiżowe festiwale oraz występy gościnne w różnych miastach Europy i świata, w tym w Avignionie, Edynburgu, Moskwie, Berlinie, Wiedniu, Sztokholmie, Londynie, Jerozolimie, Toronto, Wellington, Los Angeles oraz Nowym Jorku.

W ostatnich latach, w jego dorobku znalazły się m.in. „Druga kobieta” na podstawie scenariusza Johna Cassavetesa „Opening Night” (2014) oraz „Męczennicy” według dramatu Mariusa von Mayenburga (2015).

Od 1998 do 2022 roku pełnił rolę dyrektora artystycznego TR Warszawa (dawniej Teatr Rozmaitości), a w latach 2006–2012 także dyrektora naczelnego. Zrezygnował z pełnienia tej funkcji po konflikcie z zespołem aktorskim, który domagał się jego odejścia, oskarżając go o stosowanie przemocy, nadużycia finansowe oraz wywołanie kryzysu w teatrze.

Realizacje

Teatralne

Grzegorz Jarzyna, wybitny reżyser, ma na swoim koncie wiele znakomitych realizacji teatralnych. W 1997 roku w Teatrze Rozmaitości w Warszawie zrealizował spektakl Bzik tropikalny, adaptując tekst Witkacego.

W tym samym roku zamykają się również kulisy „Iwony, księżniczki Burgunda”, opartej na dziele Witolda Gombrowicza, która miała miejsce w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.

Rok 1998 przyniósł mroczny dramat „Niezidentyfikowane szczątki ludzkie i prawdziwa natura miłości” autorstwa Brada Frasera, a w 1999 roku Jarzyna zrealizował „Magnetyzm serca”, przedstawiając Śluby panieńskie Aleksandra Fredry, ponownie w Teatrze Rozmaitości.

W 1999 roku swoją premierę miała również adaptacja „Doktora Fausta” Tomasza Manna, zrealizowana przez Teatr Polski we Wrocławiu we współpracy z berlińskim Hebbel-Theater.

W następnych latach Jarzyna kontynuował swoją działalność, prezentując „Księcia Myszkin” według powieści „Idiota” Fiodora Dostojewskiego w 2000 roku oraz „Uroczystość” Thomasa Vinterberga w 2001 roku, które również miały miejsce w Teatrze Rozmaitości.

W 2002 roku znów doszło do interesującej produkcji, kiedy to zrealizował „4.48 Psychosis” Sarah Kane zarówno w Warszawie, jako koprodukcję z Teatrem Polskim w Poznaniu, jak i w Schauspielhaus w Düsseldorfie.

Rok 2003 przyniósł spektakl „Im Dickicht der Städte” Bertolta Brechta, który został wystawiony w Schaubühne am Lehniner Platz w Berlinie. Jednocześnie równolegle zrealizowano „Zaryzykuj wszystko” George’a F. Walkera w TR Warszawa.

W kolejnych latach znaczące pozycje to „Bash” Neila LaBute’a w 2004 roku oraz „Macbeth” według Williama Szekspira w 2005 roku, oba w TR Warszawa.

Swoje umiejętności reżyserskie potwierdził również realizując „Così fan tutte” Wolfganga Amadeusa Mozarta w Teatrze Wielkim w Poznaniu w 2005 roku, a także wystawiając „Giovanni” według Molière’a w Teatrze Wielkim w Warszawie w 2006 roku.

Rok 2006 to także realizacja „Medei” w Burgtheater w Wiedniu. W kolejnym roku, Jarzyna przystąpił do projekcji „Lew w zimie” według Jamesa Goldmana, będąc jednocześnie w kooperacji z TR Warszawa.

W 2009 roku premierę miała „T.E.O.R.E.M.A.T.” oparta na twórczości Piera Paolo Pasoliniego oraz „Między nami dobrze jest” Doroty Masłowskiej, zrealizowane w koprodukcji z Schaubühne am Lehniner Platz w Berlinie.

W 2010 roku Jarzyna zaprezentował „Fedrę” według Jeana Racine’a, a następnie w 2011 roku „L’enfant et les sortilieges” Maurice’a Ravela.

W 2011 roku zrealizował również dramatu „Nosferatu” inspirowanego powieścią Brama Stokera w Teatrze Narodowym w Warszawie.

Do ostatnich jego dzieł teatralnych, należy „Druga kobieta” na podstawie „Opening Night” Johna Cassavetesa, a także „Męczennicy” na podstawie dramatu Mariusa von Mayenburga i „Inni ludzie” Doroty Masłowskiej, wszystkie w TR Warszawa.

Ostatnia z wymienionych realizacji miała miejsce w roku 2020.

Teatr TV

W zakresie produkcji telewizyjnych, warto wspomnieć m.in. „Historię Witolda Gombrowicza” z 1998 roku, czy „Bzik tropikalny” z 1999 roku. W 2007 roku wystąpiła jego adaptacja „Macbetha” według Williama Szekspira.

Film

Na polu filmowym, należy wymienić produkcję „Między nami dobrze” Doroty Masłowskiej, zrealizowaną w koprodukcji z Narodowym Instytutem Audiowizualnym w 2014 roku oraz „Inni ludzie” Doroty Masłowskiej z 2020 roku, które również zyskały uznanie publiczności.

Najważniejsze nagrody i odznaczenia

Grzegorz Jarzyna, uznawany za jednego z najwybitniejszych reżyserów teatralnych, zasłużył na liczne nagrody i wyróżnienia w swojej karierze. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich, które ilustrują jego wkład w sztukę teatralną oraz promocję kultury.

• 1999 – Paszport „Polityki” – wyróżnienie przyznawane przez tygodnik „Polityka” w kategorii teatr,
• 2000 – nagroda za „najlepszą reżyserię” spektaklu Magnetyzm serca podczas X Festiwalu „Kontakt” w Toruniu,
• 2000 – nagroda reżyserska za inscenizację Magnetyzmu serca na XXV Ogólnopolskich Konfrontacjach Teatralnych „Klasyka polska”,
• 2002 – Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych za wyjątkowe zasługi dla promocji Polski na arenie międzynarodowej,
• 2004 – Złoty Order z okazji 300-lecia St. Petersburga,
• 2005 – Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza,
• 2007 – austriacka nagroda Nestroy Preise w kategorii „najlepsza reżyseria” za spektakl Medea. Projekt,
• 2009 – główna nagroda za reżyserię spektaklu Między nami dobrze jest na IX Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu,
• 1999 i 2009 – Nagroda im. Konrada Swinarskiego przyznawana przez „Teatr”,
• 2010 – Nagroda Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za szczególne osiągnięcia artystyczne,
• 2010 – nagroda za reżyserię spektaklu T.E.O.R.E.M.A.T. w Ogólnopolskim Konkursie na Teatralną Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej,
• 2011 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2013 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2014 – nagroda za całokształt twórczości na 19. Istanbul Theatre Festival,
• 2015 – główna nagroda konkursowa Jantar 2015 im. Stanisława Różewicza za reżyserię filmu Między nami dobrze jest na XXXIV Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” w Koszalinie.

Każda z nagród, które otrzymał Jarzyna, podkreśla jego niezwykły talent oraz pasję tworzenia wyjątkowych dzieł teatralnych, które nie tylko bawią, ale także stawiają ważne pytania dotyczące sztuki i życia społecznego.

---

Oceń: Grzegorz Jarzyna

---