Kościół św. Wawrzyńca w Chorzowie

---

Historia

Kościół św. Wawrzyńca, który ma bogatą i niezwykłą historię, został zbudowany w 1599 roku w miejscowości Knurowo. Jego pierwotna funkcjonalność spełniała potrzeby lokalnych parafian, jednak w miarę upływu czasu jego przestrzeń okazała się zbyt mała. W związku z tym podjęto decyzję o budowie nowej świątyni, co doprowadziło do zamknięcia kościoła w 1926 roku.

Po 10 latach zaniedbania, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, dr Tadeusza Dobrowolskiego, podjęto kroki w celu jego uratowania. Kościół został zdemontowany i przeniesiony do Chorzowa, gdzie w 1936 roku rozpoczęto jego ponowny montaż na Górze Wyzwolenia, znanej także jako Góra Redena. Inwestycja ta była realizowana przez zarząd miasta Chorzowa.

Dzięki Polskim Kopalniom Skarbowym, które przekazały działkę o powierzchni 2825 m², przeniesienie kościoła stało się możliwe. Całkowity koszt operacji, nie obejmujący urządzenia wnętrza, wyniósł 40 000 ówczesnych złotych, co stanowiło znaczną inwestycję. Pracami budowlanymi kierował inż. architekt Witold Czeczott Danielewicz, który nadzorował całość przedsięwzięcia.

Akt poświęcenia tej świątyni, która stała się częścią nowej wspólnoty w Chorzowie, miał miejsce 16 października 1938 roku, kiedy to biskup Stanisław Adamski dokonał uroczystości poświęcenia. Kościół przez wiele lat pełnił rolę kościoła filialnego parafii św. Antoniego, jednak od 1968 roku zyskał status kościoła parafialnego, co podkreśla jego znaczenie w lokalnej społeczności.

Architektura

Świątynia ta została wzniesiona z modrzewiowego drewna, przy zastosowaniu konstrukcji zrębowej. Jej cechą charakterystyczną jest wieża, która opiera się na konstrukcji słupowej w dolnej części, a na górze wykonana jest w konstrukcji zrębowej. Prezbiterium zamyka przestrzeń w sposób trójboczny, a od północno-zachodniej strony przylega do niego zakrystia. Nawa ma zbliżony do kwadratu kształt, a kryta jest gontem. Od południowo-wschodniej strony znajduje się kruchta.

Wieża wyróżnia się pochylonymi ścianami, pokrytymi gontem, a w górnej części szalowana. Na samej górze umieszczony został hełm w formie ostrosłupa, zwieńczony iglicą, na której spoczywa krzyż dwuramienny. Całość dachu również pokrywa gont, a nad nawą zainstalowano sześcioboczną wieżyczkę na sygnaturkę z hełmem cebulastym. Wokół świątyni znajdują się gontowe przydaszki, które nadają jej charakterystyczny wygląd.

Wyższe partie ścian są pokryte gontem, co jest typowe dla tego rodzaju architektury. Polichromia stropu została wykonana przez artystę Stefana Kątskiego i nawiązuje do dawnej polichromii patronowej, typowej dla drewnianych kościołów. Wnętrze świątyni wypełnia głównie wyposażenie barokowe, a szczególną uwagę zwraca ołtarz główny z marmurową mensą, na której umieszczono polichromowaną i złoconą nastawę. Centralnym punktem retabulum jest obraz św. Wawrzyńca z XVII wieku.

W zakresie ołtarzy bocznych znajdziemy lewy z obrazem Matki Boskiej Różańcowej (XIX w.) oraz prawy z przedstawieniem św. Barbary z tego samego okresu. W antepedium prawego ołtarza zobaczymy scenę męczeństwa św. Wawrzyńca. Obrazy Matki Boskiej Różańcowej i św. Barbary powstały w drugiej połowie XIX wieku i są dziełem wrocławskiego malarza Bladego. Dodatkowo w wnętrzu świątyni znajduje się pięć obrazów olejnych, w tym Madonna z Dzieciątkiem oraz przedstawienia św. Agnieszki, Wręczenia różańca św. Dominikowi, św. Marcina oraz Pieta, które zostały przekazane przez Kuria katowicką.

W przedsionku kościoła znajduje się kamienna kropielnica, która prawdopodobnie datuje się na XV wiek. Cała kompleks wokół świątyni jest otoczony kamiennym parkanem. Należy zaznaczyć, że kościół jest częścią Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego, co podkreśla jego znaczenie w kontekście regionalnej architektury sakralnej.

Kapłani

Wśród osób, które miały zaszczyt pełnić funkcję kapłańską w kościele św. Wawrzyńca, pierwszym z nich był ks. Emanuel Krzoska, który sprawował swoją posługę aż do roku 1963. Po nim, następnym kapłanem był jego bratanek, ks. Stanisław Krzoska, który kontynuował tę tradycję do 1998 roku. W latach 1998-2000 proboszczem w parafii był ks. Józef Gawliczek.

Obecnie, od 2002 roku, obowiązki proboszcza pełni ksiądz Eugeniusz Błaszczyk. Warto wspomnieć, że w tej parafii znajdują się dwa zabytkowe kościoły drewniane. Drugi z nich, pod wezwaniem św. Józefa Robotnika, pochodzi z XVII wieku i znajduje się na terenie Górnośląskiego Parku Etnograficznego.

---

Oceń: Kościół św. Wawrzyńca w Chorzowie

---