Kurt Alder

---

Życiorys

Rodzina Kurta miała korzenie chłopskie. Urodził się jako najstarszy syn Josepha i Marii. Jego ojciec, który przyszedł na świat w 1873 roku w Szybowicach koło Prudnika, był nauczycielem mianowanym, najpierw zatrudnionym w szkole podstawowej nr III, a później w szkole nr V w Królewskiej Hucie. Młodzieńcze lata Kurt spędził w Chorzowie. Swoją edukację rozpoczął 1 kwietnia 1908 roku w męskiej szkole podstawowej nr V, gdzie uczył jego ojciec, a następnie kontynuował naukę w Wyższej Szkole Realnej o profilu matematyczno-przyrodniczym. Rodzina Alderów doświadczyła trudnych czasów związanych z powstaniami śląskimi oraz plebiscytem.

Po ukończeniu matury, z powodu podziału pruskiej prowincji Śląsk, rodzina przeniosła się do Berlina, gdzie Kurt zapisuje się na Uniwersytet Humboldtów. Po semestrze zimowym przeprowadzili się do Kilonii, gdzie rozpoczął dalsze studia na Uniwersytecie Chrystiana Albrechta i w 1924 roku uzyskał absolutorium. Dzięki znakomitym osiągnięciom w nauce przyciągnął uwagę Ottona Dielsa, dyrektora Instytutu Chemii. Diels prowadził wówczas badania nad reakcją addycji estrów kwasu azodikarboksylowego do nienasyconych związków organicznych.

Kurt Alder swoją pracę doktorską zatytułowaną O przyczynie i przebiegu reakcji estru kwasu azodikarboksylowego, obronił 24 lipca 1926 roku. Jego dysertacja została wyróżniona i opublikowana w renomowanym wydawnictwie naukowym w Lipsku, a zadedykowana rodzicom. Po ukończeniu studiów dołączył do zespołu badawczego pod kierunkiem Dielsa.

Od początku 1927 roku pracował nad reakcjami pericyklicznymi węglowodorów nienasyconych. Pierwsze wyniki tych badań przedstawili w 1928 roku w czasopiśmie Justus Liebigs Annalen der Chemie. Wydanie to wprowadziło pojęcie syntezy dienowej, obecnie określanej jako reakcja Dielsa-Aldera, która jest przykładem procesów chemicznych o skoordynowanym mechanizmie cykloaddycji. W sumie opublikował ponad 150 prac naukowych na ten temat.

W roku 1930 uzyskał habilitację na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Kilońskiego, co dało mu prawo do prowadzenia wykładów na uczelni. Został docentem prywatnym, a 15 września 1934 roku premier Prus Hermann Göring mianował go profesorem nadzwyczajnym.

W grudniu 1936 roku objął kierownictwo laboratorium w zakładach IG Farben w Leverkusen, gdzie pracował nad syntetycznym kauczukiem „Buna”. W 1940 roku przejął kierownictwo Katedry Chemii Eksperymentalnej oraz Technologii Chemicznej na Uniwersytecie w Kolonii, a także funkcję dyrektora Instytutu Chemii na tej uczelni.

W latach 1949-1950 pełnił rolę dziekana Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Kolonii. W grudniu 1950 roku razem z Ottonem Dielsem otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie syntezy dienowej. W 1955 roku wziął udział w spotkaniu niemieckich laureatów Nagrody Nobla w Lindau, które zostało zorganizowane z inicjatywy hrabiego Bernadotte. W trakcie spotkania uchwalono manifest z Lindau, który wzywał do zakazu użycia broni atomowej.

Kurt Alder ożenił się z Gertrudą Bitzer na kilka miesięcy przed swoją śmiercią.

Upamiętnienie

W 1979 roku, w hołdzie dla Kurta Aldera, jeden z kraterów na Księżycu został formalnie nazwany „Alder”. To ważne wyróżnienie podkreśla ogromny wkład Aldera w dziedzinie chemii.

W 2006 roku, do nazwy tego krateru dołączył jego towarzyszący krater, który otrzymał miano „Alder E”. Takie nazewnictwo stanowi nie tylko upamiętnienie, ale również uhonorowanie jego osiągnięć naukowych.

---

Oceń: Kurt Alder

---