Brama Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie

---

Historia

Brama, będąca nieodłącznym elementem dawnego założenia pałacowo-parkowego hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka w Świerklańcu, ma swoją fascynującą historię. Po II wojnie światowej pałac, który stanowił luksusowe miejsce, został zniszczony, splądrowany i w końcu spalony w 1945 roku. Co ważne, wśród zniszczeń niewielu elementów, które ocalały, znalazła się właśnie brama.

W latach 50. XX wieku decyzją władz brama została przeniesiona do Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, obecnie znanego jako Park Śląski. Podczas transportu bramy oraz jej montażu w nowym miejscu napotkano wiele trudności. Z wcześniejszych projektów wynikało, że na podłożu ma stanąć obiekt o masie około 40 ton, natomiast po rozebraniu okazało się, że prawdziwa waga bramy wynosiła zaskakujące 450 ton. Tak znacząca różnica w wymaganiach wagowych była skutkiem braku rzetelnej inwentaryzacji.

Warto zaznaczyć, że brama została przeniesiona bez wcześniejszej dokumentacji konserwatorskiej oraz odpowiedniego oznakowania jej poszczególnych elementów, co przyczyniło się do dalszych problemów z jej montażem w nowej lokalizacji. Podczas stawiania bramy zmieniono również jej pierwotny układ względem ogrodzenia. Oryginalnie, ogrodzenie odchodziło łukowo od wejścia po obu stronach, natomiast obecnie brama kieruje się do przodu, w stronę alei Żyrafy.

Ustalenia konserwatorskie

W 2010 roku Śląski Ogród Zoologicznyzgłosił się do Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, z prośbą o poszerzenie wpisu do rejestru zabytków, obejmującego metalowe elementy bramy. Na skutek złożonego wniosku, dr Elżbieta Nosek podjęła się przeprowadzenia badań, które miały na celu ustalenie, czy brama przybyła ze Świerklańca z wszystkimi swoimi metalowymi elementami.

Analizy ujawniły, że fragmenty ogrodzenia zostały wytworzone pod koniec XIX wieku z tzw. żelaza pudlarskiego, co stanowiło istotne potwierdzenie autentyczności metalowych części ogrodzenia, mających duże znaczenie historyczne i kulturowe.

Konserwacja bramy

W 2013 roku zakończono prace mające na celu konserwację bramy oraz ogrodzenia. W ich trakcie usunięto znaczną warstwę zanieczyszczeń oraz zabrudzeń, które nagromadziły się na elementach kamiennych.

Następnie przystąpiono do eliminacji cementowych spoin, co stanowiło kluczowy krok w procesie renowacyjnym. W dalszej kolejności przeprowadzono dezynfekcję, co miało na celu zabezpieczenie struktury bramy oraz wzmocnienie piaskowca użytego do jej budowy.

Po tym etapie wykonano uzupełnienie ubytków, co znacznie poprawiło estetykę i trwałość bramy. Na końcu przeprowadzono impregnację materiałów, co zapewniło długotrwałą ochronę przed działaniem czynników atmosferycznych.

Warto również zauważyć, że żeliwny lew, który zdobi zwieńczenie bramy, przeszedł gruntowne oczyszczenie. Pragniemy podkreślić, że brakującą łapę lwa odtworzono z żywicy poliestrowej, co przyczyniło się do zachowania oryginalnego wyglądu.

Ostatecznym krokiem było scalenie kolorystyczne, podczas którego odtworzono kolorystykę lwa, bazując na pozostałych śladach farby znalezionych w jego paszczy.

---

Oceń: Brama Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie

---