Ryszard Riedel

---

Życiorys

Ryszard Riedel, będący drugim dzieckiem Krystyny i Jana Riedlów, miał starszą o rok siostrę, Małgorzatę. Jego edukacja zakończyła się na siódmej klasie szkoły podstawowej. W odróżnieniu od wielu rówieśników, Riedel nie interesował się sportem ani bójkami. Szkoły nienawidził i nie miał zapału do nauki, ale za to odznaczał się uzdolnieniami w dziedzinie sztuk plastycznych. Przyjaciele artysty pamiętają, że pomimo braku formalnego wykształcenia, można było z nim spędzać długie godziny na rozmowach o filmach Romana Polańskiego, książkach Dostojewskiego, Witkacego oraz Mrożka.

Jego żona wspominała, że gdy przychodził po nią pod szkołę, zaglądała mu do plecaka, w którym znajdował się tylko jeden zeszyt do wszystkich przedmiotów, zazwyczaj zapisany rysunkami Indian, a także kapcie na zmianę oraz pusta butelka po piwie.

Riedel nie miał formalnych lekcji śpiewu, był samoukiem. W grudniu 1973 roku dołączył do zespołu Jam, który później został przemianowany na Dżem. W pierwszych latach jego obecności w zespole, nie dopuścił do jego rozpadu. Na początku kariery w Dżemie zespół Kombi zaproponował mu przejście do nich, jednak Riedel z decyzji tej zrezygnował. Jego piosenki często miały charakter autobiograficzny, co przyciągało uwagę wielu słuchaczy.

Przez lata współpracował z wieloma uznawanymi artystami polskiej sceny muzycznej, w tym z Ryszardem Skibińskim, Leszkiem Winderem, Józefem Skrzekiem i Nocną Zmianą Bluesa.

W uznaniu dla jego twórczości, amerykański magazyn „Rolling Stone” określił Riedla jako ostatniego hippisa naszych czasów. Styl życia, który prowadził, był naznaczony problemami związanymi z narkotykami, w tym kompocie. Narkotyki zaczęły dominować nad jego życiem, co prowadziło do konfliktów z innymi członkami zespołu. Jego pierwsze doświadczenia z narkotykami miały miejsce na przełomie lat 70., co przyczyniło się do stylu życia outsidera.

Riedel często opuszczał próby i nawet własne koncerty. W wolnym czasie uwielbiał rysować, a jego prace często były wykorzystywane na projektach okładek albumów, a także rozdawane fanom.

Pomimo narastających problemów zdrowotnych związanych z nałogiem, jego współpraca z Dżemem trwała aż do momentu, gdy w 1994 roku został zmuszony do kolejnego leczenia detoksykacyjnego, które jednak nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Wcześniej wielokrotnie przechodził terapie, ale zawsze wracał do zażywania narkotyków. Riedel ostrzegał jednak przed ich używaniem, zachęcając do wystrzegania się eksperymentów z substancjami odurzającymi.

Po ostatniej kuracji zespół postanowił odizolować go od znajomych oraz rodzinnego otoczenia. W kwietniu i maju 1994 roku przebywał w Wodzisławiu Śląskim, gdzie nie czuł się komfortowo, zmagając się m.in. z amnezją. Niestety, po pewnym czasie powrócił do nałogu. W maju 1994 roku Riedel został tymczasowo wykluczony z grupy, co zostało wyjaśnione przez resztę zespołu jako niemożność dalszej współpracy. Decyzję o zawieszeniu lidera podjęto, gdy ten był hospitalizowany od 13 lipca. Ostatecznie zmarł, nie będąc już członkiem zespołu Dżem.

Życie prywatne

Ryszard Riedel w dniu 26 listopada 1977 roku, zawarł związek małżeński z Małgorzatą Pol w kościele św. Marii Magdaleny w Tychach. Niestety, Małgorzata odeszła z tego świata 3 maja 2007 roku. W roku 1978 na świat przyszedł ich syn, Sebastian Riedel, który poszedł w ślady swojego ojca, stając się muzykiem. Kolejnym dzieckiem pary była córka – Karolina Małgorzata, która przyszła na świat w 1980 roku.

Śmierć

Ryszard Riedel, artysta znany z niezwykłego talentu, przez długie lata zmagał się z poważnym uzależnieniem od heroiny. Jego tragiczny los zakończył się 30 lipca 1994 roku w Chorzowie, gdzie zmarł w wyniku niewydolności serca. Pogrzeb legendy rocka miał miejsce 3 sierpnia 1994 roku na Cmentarzu Komunalnym na Wartogłowcu w Tychach, gdzie spoczywa obok swojej małżonki w sektorze P, rząd 6, nr grobu 12.

Na jego nagrobku można znaleźć wzruszający cytat z utworu „Naiwne pytania”: W życiu piękne są tylko chwile… Po śmierci małżonki postanowiono dodać inny napis, który brzmi: Tylko ty i ja…, zaczerpnięty z piosenki „Tylko ja i ty” zespołu Dżem. Te słowa do dziś przypominają o emocjach i wspomnieniach związanych z jego życiem oraz twórczością.

Obecność w kulturze popularnej

Ryszard Riedel, jako postać kulturowa, ma swoje odzwierciedlenie w różnych dziełach muzycznych i filmowych, które przypominają o jego wyjątkowym dorobku. Przykładem jest utwór „Czas ołowiu” autorstwa Marek Dutkiewicz, który pojawił się w repertuarze znanej polskiej grupy Budka Suflera, a kompozycję do niego stworzył Romuald Lipko.

W latach 1999–2008, w malowniczej scenerii tyskich Paprocanach, odbywał się Tyski Festiwal Muzyczny im. Ryśka Riedla pod hasłem „Ku Przestrodze”. Festiwal ten przeniósł się później w latach 2009-2014 do Chorzowa, na teren Pól Marsowych w WPKiW. Każdą edycję festiwalu zaszczycał swoją obecnością Marek Kotański, honorowy założyciel Monaru.

W 1994 roku TVP Łódź przygotowało film dokumentalny „Sen o Victorii”, w którym bliscy Riedla – jego żona, przyjaciele oraz członkowie zespołu Dżem – dzielili się wspomnieniami o jego życiu i twórczości. Projekt został zrealizowany przez Tomasza Nowaka i Annę Szymanek. Ponadto w tym samym roku powstał inny dokument, który szczegółowo przybliżał historię życia zarówno wokalisty, jak i zespołu Dżem.

W 2004 roku nakręcono kolejny film dokumentalny, zatytułowany „Sie macie ludzie”, który również dotyczył życia Riedla. Dwa lata później powstał film fabularny „Skazany na bluesa”, w którym główną rolę zagrał Tomasz Kot, a postać jego żony została powierzona Jolancie Fraszyńskiej.

Na rynku wydawniczym pojawiły się także biografie dotyczące Riedla. Wśród nich można wyróżnić prace autorstwa Jana Skaradzińskiego, zatytułowane „Rysiek” oraz „Ballada o dziwnym zespole”. Inne interesujące pozycje to publikacje Aldony Zymy „Dżem – Kilka niedopowiedzianych słów” oraz Edyty Kaszycy „Biała i czarna legenda Ryszarda Riedla”. W ten sposób jego postać wciąż żyje w pamięci wielu ludzi i znajduje uznanie w kulturze popularnej.

Dyskografia

Ryszard Riedel, legendarny wokalista, pozostawił po sobie bogatą dyskografię, która jednoczy wiele albumów, zarówno jego autorstwa, jak i z udziałem innych artystów. Poniżej przedstawiamy przejrzysty wykaz tych wydań, które wskazują na jego niezwykły wpływ na polską muzykę.

• 1983 Krzak’i; LP zespołu Krzak, Tonpress SX-T 24,
• 1985 Dżem; MC zespołu Dżem, Karolina PK-008 (późniejsza edycja jako Dzień, w którym pękło niebo),
• 1985 Cegła; LP zespołu Dżem, Polskie Nagrania „Muza” SX 2236,
• 1985 Blues forever ; LP Leszka Windera, Polskie Nagrania Muza SX 2251,
• 1986 Absolutely Live; LP zespołu Dżem, PolJazz K-PSJ 0005,
• 1987 Zemsta nietoperzy; LP zespołu Dżem, Pronit PLP 0043,
• 1988 Lunatycy – czyli tzw. przeboje całkiem Live; LP zespołu Dżem, Polskie Nagrania Muza SX 2561,
• 1988 Ryszard Skibiński – Ostatni koncert; LP zespołu Krzak, Polskie Nagrania Muza SX 2538,
• 1988 Live; LP Józefa Skrzeka, Polskie Nagrania Muza SX 2767,
• 1989 Urodziny; MC zespołu Dżem, MC AIA,
• 1989 Najemnik; LP zespołu Dżem, Veriton SXV-1008 (wydanie kasetowe ukazało się dwa miesiące wcześniej: MC Atomica A 004),
• 1990 Dżem Session 1 MC zespołu Dżem, MC Asta,
• 1991 Detox; MC i LP zespołu Dżem, 1/Asta AS 0002, 2/Dżem S.C. 001/91,
• 1991 Detox; CD zespołu Dżem, Asta CD 003 (z dodatkowym utworem „Czarny chleb”),
• 1992 Live No.5, CD zespołu Krzak, Silton CD 003,
• 1992 The Singles; CD zespołu Dżem, Sonic SON-3,
• 1992 Dzień, w którym pękło niebo; LP zespołu Dżem, Arston ALP-077 (w 1985 wydane na kasecie jako Dżem),
• 1992 Wehikuł czasu – Spodek ’92; 2CD zespołu Dżem, Asta AS,
• 1993 14 urodziny; MC zespołu Dżem, Dum Dum Records 003 (kompilacja),
• 1993 Autsajder; CD zespołu Dżem, Dżem S.C. DSCD 006,
• 1994 Akustycznie; CD zespołu Dżem, Ania Box Music ABM CD 010,
• 1994 Akustycznie – suplement; CD zespołu Dżem, Ania Box Music ABM CD 015,
• 2004 Złoty Paw; CD zespołu Dżem, Dżem/Pomaton EMI 7243 5 77598 2 3 (w wersji z 2005 dodany utwór „Skazany na bluesa”, kompilacja),
• 2004 Blues forever; reedycja + bonusy, CD Leszka Windera, Metal Mind Productions,
• 2005 Paczka+2; reedycja CD zespołu Krzak, Metal Mind Productions / Scena FM (śpiew w utworze bonusowym „Tylko kilka minut”),
• 2005 Live No.5, reedycja + bonusy CD zespołu Krzak, Metal Mind Records CD MMP 0367,
• 2006 Live; CD zespołu Kasa Chorych, Metal Mind Productions CD MMP 0437,
• 2006 Skibiński Winder Super Session; Metal Mind Productions CD MMP 0377,
• 2006 Pamięci Skiby Jarocin 1983; CD zespołu Krzak, Metal Mind Productions CD MMP 0499,
• 2007 Gwiazdy polskiej muzyki lat 80.; CD zespołu Dżem (dodatek do gazety – kompilacja),
• 2007 Gwiazdy polskiej muzyki lat 80. – vol. 2; CD zespołu Dżem (dodatek do gazety – kompilacja),
• 2010 30 urodziny Box zespołu Dżem,
• 2010 Live; CD Józefa Skrzeka remaster + bonusy, Metal Mind Productions.

Oprócz standardowych albumów, jego twórczość znajdziemy również w wydaniach poświęconych Ryszardowi Riedlowi:

• Dżem – Kilka zdartych płyt,
• Dżem – List do R. na 12 głosów,
• Dżem – The Singles,
• Cree – Cree.

Warto zwrócić uwagę na albumy z utworami poświęconymi Riedlowi:

• Dżem – Kilka zdartych płyt, utwór: „Zapal świeczkę”,
• Oddział Zamknięty – Bezsenność, utwór: „…Wierzę, że moja bezsenność będzie Twoja..”,
• Harlem – Lustra, utwory: „Stąd do nieba”, „Stąd do nieba II”,
• Harlem – Niebo nade mną, utwór: „Kropla”,
• Nocna Zmiana Bluesa – Co tylko chcesz, utwór: „Nieznajomy przyjaciel”,
• Cree – Cree, utwór: „Kiedy znowu…”,
• Dżem – 2004, utwór: „W drodze do nieba”.

Następnie, albumy z dedykacjami dla Ryszarda Riedla:

• Budka Suflera – Budka w Operze, Live From Sopot ’94, utwór: „Czas ołowiu”,
• TSA – Live ’98, utwór: „51”,
• TSA – TSA w Trójce akustycznie, utwór: „51”,
• Gang Olsena – Raycowny Rhythm & Blues, utwór: „Ostatnie dni”,
• SBB – Nastroje, utwór: „Star of Hope (pamięci Ryśka Riedla)”.

Na koniec lista utworów, które zostały poświęcone Ryszardowi Riedlowi:

• Nocna Zmiana Bluesa – Nieznajomy przyjaciel.

---

Oceń: Ryszard Riedel

---