Parafia św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym

---

Historia

Początki parafii

Kościół w Chorzowie Starym od samego początku miał silny związek z zakonem bożogrobców. W roku 1241, podczas inwazji Tatarów, zniszczeniu uległo około 500 wiosek, w tym także Chorzów. Z pozostałych terenów książę opolski, Władysław, przekazał pola proboszczowi z Miechowa, który miał je kolonizować i zasiedlać. Akt potwierdzający przyznanie Chorzowa zakonowi bożogrobców został oficjalnie przedstawiony 24 czerwca 1257 roku. Najstarsze wzmianki o kościele w Chorzowie datowane są na 1299 rok, kiedy to w miejscowości powstał szpital, co również stwarzało potrzebę budowy kościoła szpitalnego. Pewne jest, że w 1326 roku parafia oraz kościół były już aktywne, co potwierdzają zapisy dotyczące poboru świętopietrza z lat 1325-26, w których wymieniono te instytucje jako część dekanatu sławkowskiego.

Rozwój Chorzowa i kościół parafialny

Pierwotna budowla kościoła prawdopodobnie została w całości wykonana z drewna i funkcjonowała do 1430 roku, kiedy to wieś została na nowo zniszczona przez Husytów pod wodzą Mikołaja Żyglina, herbu Korucz. Po tym incydencie na miejscu starego kościoła zbudowano nową, także drewnianą, świątynię, która przetrwała do 1590 roku. To wówczas ksiądz Błażej Brunowicki podjął decyzję o budowie pierwszej murowanej świątyni w tej miejscowości. Wydarzenie to zostało odnotowane w wizytacji kanonicznej z 1598 roku, w której świątynia była wymieniona jako „Villa Harzow: Ecclesia parochialis murata, tituli Sanctae Mariae Magdalenae consecrata”. Wewnątrz nowego kościoła znajdowały się trzy ołtarze, a w wieży umieszczono dwa dzwony oraz wieżyczkę z sygnaturką. Okres reformacji nie wpłynął znacząco na wiernych z Chorzowa, jednak ksiądz Jan Szacalski przeniósł się z Bytomia do Chorzowa, gdzie odnowił kościół.

Nowy kościół

Nowa świątynia, którą doczekali się parafianie, została zbudowana w 1721 roku. Wówczas ksiądz Stanisław Stępowski doprowadził do budowy kościoła parafialnego, o którym zachowało się znacznie więcej informacji. Niestety, 27 lipca 1782 roku, w dniu odpustu parafialnego, wybuchł pożar, który spalił kościół, a także zniszczył trzydzieści siedem gospodarstw. Dwa lata później, z inicjatywy księdza Ludwiga Bojarskiego, kościół został odbudowany. Po kasacji zakonów w 1810 roku wszystkie majątki klasztorne trafiły w ręce państwa pruskiego, co wiązało się z sekularyzacją zakonu oraz przekazaniem parafii pod opiekę kleru diecezjalnego. W drugiej połowie XIX wieku, w związku z dynamicznym rozwojem przemysłowym w regionie, parafia zyskała coraz więcej katolików, co pociągnęło za sobą potrzebę podziału parafii oraz budowy nowej świątyni bądź rozbudowy istniejącej. Architektem odpowiedzialnym za obecny kształt kościoła był Joseph Ebers, który od 1883 roku działał jako architekt diecezjalny w kurii wrocławskiej. W sierpniu 1888 roku ksiądz Franciszek Kania położył kamień węgielny pod nowy kościół, który ostatecznie zyskał wieżę zwieńczoną kopułą z krzyżem w roku 1891.

19 grudnia 1892 roku, w uroczystości poświęcenia świątyni, uczestniczył ksiądz dziekan Józef Michalski z Lipin jako przedstawiciel biskupa wrocławskiego. Kościół, zbudowany w stylu neogotyckim, posiada wieżę liczącą 75 metrów wysokości. Prezbiterium znajduje się od strony zachodniej, zaś wieża kościelna z lokacją od strony wschodniej. Wnętrze kościoła dominują sklepienia krzyżowo-żebrowe, a przestrzeń wewnętrzna składa się z trzech naw, urządzonych w systemie halowym, co oznacza, że wszystkie są na tej samej wysokości, podparte silnymi, okrągłymi filarami. Szczególnie wyróżniają się trzy obrazy w prezbiterium: z głównym przedstawiającym spotkanie patronki parafii, św. Marii Magdaleny, ze zmartwychwstałym Jezusem. Po bokach umieszczono obrazy świętego Izydora, patrona rolników oraz św. Floriana, patrona miasta Chorzów, autorstwa krakowskiego malarza Juliusza Makarewicza. Kościół dysponuje trzema kaplicami: po lewej stronie prezbiterium znajduje się kaplica Najświętszej Maryi Panny, po prawej – kaplica Serca Pana Jezusa, a z tyłu kościoła – kaplica Matki Boskiej Bolesnej.

Na terenie parafii św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym znajduje się niewielka kapliczka Podwyższenia Krzyża, która pierwotnie stała na ulicy Tadeusza Kościuszki. Legenda głosi, iż na miejscu, gdzie obecnie stoi kapliczka, mieścił się pierwszy chorzowski szpital prowadzony przez bożogrobców oraz cmentarz. Istnieją przypuszczenia, że kapliczka znajdowała się na terenie cmentarza, pełniąc jednocześnie funkcję kaplicy cmentarnej. Fundator kaplicy Podwyższenia Krzyża to urząd gminy Chorzów, a jej poświęcenia dokonał kanonik Stefan Szwajnoch. W 1926 roku kapliczka została przeniesiona na plac Piastowski, gdzie stoi do dziś. Na jej szczycie znajduje się mała kopuła zwieńczona podwójnym krzyżem – symbolem zakonu bożogrobców.

Duchowni związani z parafią

Proboszczowie parafii

W historii parafii św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym, proboszczowie odgrywali kluczową rolę w duchowym prowadzeniu wspólnoty. Lista wszystkich proboszczów obejmuje:

• ks. Józef Beder (1817-1855),
• ks. Franciszek Kania (1855-1900),
• ks. Franciszek Adamek (1901-1913),
• ks. Karol Namysło (1914-1925),
• ks. Stefan Szwajnoch (1925-1937),
• ks. Augustyn Koźlik (1938-1952),
• ks. Edward Droździok (1953-1968),
• ks. Stanisław Woźniak (1968-1972),
• ks. Franciszek Hornik (1972-1986),
• ks. Jan Piwczyk (1986-2005),
• ks. Edward Chmiel (2005-2014),
• ks. Krzysztof Skiba (od 2014).

Księża pochodzący z parafii

Wspólnota parafialna może być dumna z księży, którzy wywodzą się z tej parafii oraz wnieśli do niej nieoceniony wkład. Do zasłużonych należą:

• Ludwik Mzyk – błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego, polski werbista, który zginął z rąk niemieckich oprawców w obozie koncentracyjnym KL Posen,
• Jan Macha – również błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego, zamordowany przez Niemców 3 grudnia 1942 roku w katowickim więzieniu.

---

Oceń: Parafia św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym

---