Jan Faska, urodzony 28 sierpnia 1893 roku na Klimzowcu, był znaczącą postacią w historii Polski. Jego życie zakończyło się 8 października 1953 roku w Chorzowie. Faska był nie tylko polskim żołnierzem, ale również pełnił funkcję podporucznika piechoty Wojska Polskiego. W trakcie swojej kariery związany był z różnymi inicjatywami i organizacjami wojskowymi.
Jako agrotechnolog, Faska łączył wiedzę rolniczą z działalnością wojskową. W szczególności, wyróżnił się jako dowódca podczas III powstania śląskiego, gdzie jego umiejętności przywódcze były kluczowe. Ponadto, był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska w Prudniku, co świadczy o jego zaangażowaniu w ruchy niepodległościowe.
Faska również dowodził obroną Katowic w 1939 roku, co podkreśla jego znaczenie w historii militarnych zmagań Polski.
Życiorys
Jan Faska, po ukończeniu podstawowej edukacji w Królewskiej Hucie (dzisiaj Chorzów), kształcił się w gimnazjum w Bytomiu. W latach 1911–1913 zdecydował się na studia w Wyższej Szkole Rolniczej w Turyngii. W swoim młodzieńczym wieku był związany z Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół”. Podczas I wojny światowej walczył po stronie niemieckiej, jednak 13 maja 1915 roku został wzięty do niewoli i trafił do obozu jenieckiego w Anglii. W latach 1916–1918 kontynuował naukę w Akademii Nauk Powszechnych w Londynie.
1 grudnia 1918 roku zaciągnął się do polskiej armii we Francji i pod koniec wojny, 20 maja 1920 roku, udał się na Górny Śląsk, aby aktywnie uczestniczyć w plebiscycie. Od 3 czerwca 1920 roku był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, gdzie pełnił rolę zastępcy, a później komendanta jednostki w Prudniku. W marcu 1921 roku został aresztowany przez siły alianckie pod fałszywym zarzutem popełnienia morderstwa przy użyciu ciężkiego narzędzia. W trakcie rozprawy sądowej, wykonując atak na masywny stół gołymi rękami, przekonał sędziego, że nie potrzebowałby do popełnienia przestępstwa „ciężkiego narzędzia”. Został uniewinniony przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową, jednak stał się celem ataków ze strony niemieckich grup paramilitarnych.
Po wybuchu III powstania śląskiego awansował na podporucznika oraz dowodził baonem prudnickim w Podgrupie „Bogdan”, wchodzącej w skład Grupy Operacyjnej „Północ”. Z sukcesem zdobył Strzelce, zyskując uznanie wśród powstańców, gdy aresztował dowódcę włoskich oddziałów, płk. Sattelę, za naruszenie zasad neutralności. Faska brał również udział w zdobywaniu Gór św. Anny i Obrowca. Niestety, podczas walki pod Grodziskie odniósł ciężkie rany, jednak kontynuował dowodzenie kontratakiem, leżąc na noszach.
Rok 1925 przyniósł mu zmianę otoczenia, ponieważ wyjechał najpierw do Francji, później do Urugwaju, a ostatecznie osiedlił się z rodziną w rejonie São Paulo w Brazylii. Do swojego kraju powrócił w kwietniu 1939 roku, podejmując pracę jako urzędnik. We wrześniu tego samego roku odegrał kluczową rolę w obronie Katowic. Gdy Niemcy zajęli miasto, Faska, wraz z innymi powstańcami śląskimi, przeniósł się do Lwowa. Po jego zajęciu przez Niemców starał się ukrywać, m.in. w Busku.
Po zakończeniu II wojny światowej Faska powrócił do Chorzowa i zaangażował się w działalność publiczną. Był członkiem Polskiego Związku Zachodniego, Polskiej Partii Robotniczej, a także wiceprezesem Zarządu Okręgu Ligi Morskiej. Działał w Radzie Naczelnej Związku Byłych Powstańców i był prężnym działaczem społecznym, przewodniczącym Klubu Pisarzy Powstańczych oraz autorem wspomnień.
W życiu prywatnym Faska był mężem Marii oraz ojcem czwórki dzieci: Marcelego, Mariana, Marii i Mirosława. Jego wnuk Ingmar Villquist odniósł sukces jako dramaturg i reżyser. Jan Faska zmarł 8 października 1953 roku w Chorzowie, a jego ciała spoczywa w alei zasłużonych na miejskim cmentarzu.
Ordery i odznaczenia
Jan Faska, wybitna postać zasłużona dla Polski, został odznaczony wieloma wysokimi odznaczeniami, które dokumentują jego oddanie i poświęcenie. Poniżej przedstawiamy listę wszystkich nagród, które otrzymał w czasie swojego życia.
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy,
- Krzyż Niepodległości,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (24 kwietnia 1946),
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
- Złoty Krzyż Zasługi (18 stycznia 1946),
- Krzyż Walecznych,
- Śląski Krzyż Powstańczy,
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
- Gwiazda Górnośląska,
- Odznaka za Rany i Kontuzje,
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée).
Te odznaczenia świadczą o jego wielkim poświęceniu oraz bohaterstwie w trudnych czasach, jakie przeżywał nasz kraj.
Przypisy
- Burzliwe losy powstańca ze Śląska [online], PolskieRadio.pl [dostęp 27.06.2023 r.]
- Nie tylko śląscy wojacy. Bohaterowie powstania – zdjęcie nr 3 [online], gazetapl [dostęp 23.03.2021 r.]
- Jan Faska. chronologia.pl. [dostęp 11.10.2020 r.]
- JochenJ. Böhler, Wojna domowa, 2018, ISBN 83-240-5479-0.
- red. Franciszek Hawranek: Encyklopedia powstań śląskich. s. 123.
- M.P. z 1947 r. nr 1, poz. 1 „za zasługi położone przez powstańców śląskich, którzy jako uczestnicy walk z Niemcami na terenie całego Śląska przyczynili się w szczególnej mierze do przyłączenia ziem Śląskich do Polski”.
- M.P. z 1946 r. poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Kazimierz Dziedzioch | Konrad Strzelczyk | Andrzej Gawron (policjant) | Grzegorz HałupkaOceń: Jan Faska