Konrad Strzelczyk, znany również pod pseudonimem Sphinx, to postać o bogatej i zasłużonej biografii, która miała znaczący wpływ na historię Polski. Urodził się 18 lutego 1895 roku w Hajdukach Dolnych, natomiast swoje życie zakończył 12 listopada 1981 roku w Chorzowie.
Był generałem brygady Wojska Polskiego oraz aktywnie zaangażowanym w działaniu niepodległościowym. Jego kariera wojskowa obejmowała uczestnictwo w I wojnie światowej oraz trzech powstaniach śląskich. Strzelczyk wziął również udział w organizacji Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie odznaczył się zdolnościami przywódczymi i strategicznymi.
Jako oficer Błękitnej Armii, a później funkcjonariusz SOE w randze pułkownika, odgrywał kluczową rolę w działaniach wojennych, organizując i dowodząc komórkami ruchu oporu w takich krajach jak Belgia, Francja, Holandia i Niemcy podczas II wojny światowej.
W uznaniu za swoje zasługi, Konrad Strzelczyk został odznaczony Orderem Virtuti Militari IV klasy oraz był oficerem Legii Honorowej. Jego dziedzictwo jako bohatera narodowego i obrońcy wolności pozostaje żywe w pamięci kolejnych pokoleń.
Życiorys
Konrad Strzelczyk przyszedł na świat w Hajdukach Dolnych, w regionie Chorzowa, który w owym czasie należał do Cesarstwa Niemieckiego. Był synem Gerwazjusza oraz Pauliny z domu Przewdzink.
I wojna światowa
W maju 1915 roku, w okresie I wojny światowej, został powołany do Armii Cesarstwa Niemieckiego i wysłany na front zachodni we Francji. Jego decyzja o dezercji dotarła w październiku tego samego roku, kiedy to przeszedł na stronę francuską, a następnie dołączył do Legii Cudzoziemskiej. Na froncie belgijskim w Ypres, młody oficer objął dowództwo nad kompanią przeznaczoną do prowadzenia błyskawicznych ataków na wroga. Jego jednostka miała kluczowe znaczenie podczas odbicia góry Kemmel we wrześniu 1918. Za odwagę i bohaterstwo, Strzelczyk otrzymał szereg odznaczeń, w tym Order Legii Honorowej (Legion d’Honneur IV), Krzyż Wojenny z pozłacanymi palmami (Cory de Guerre avec Palmes) oraz Krzyż Wybitnej Służby (Distinguished Service Cross). Po wojnie przystąpił do Armii Polskiej we Francji, gdzie przydzielono go do 43 Pułku Strzelców Legionu Bajończyków. W ramach honorowania służby wojskowej, otrzymał Miecze Hallerowskie i brał aktywny udział w odtwarzaniu jednostek lotniczych Polskiej Organizacji Wojskowej.
Udział w walkach o ustalenie granic
W lipcu 1918 roku uczestniczył w akcji dowodzonej przez oddział lotny Okręgu Radomskiego POW w Bąkowcu, gdzie zdobyto znaczną sumę, wynoszącą 1 milion 800 tysięcy koron. W tej operacji brał udział również porucznik Konrad Strzelczyk-Łukasiński, znany także pod pseudonimami „Szaleniec” i „Łukasiński”, syn Józefa, urodzony 15 kwietnia 1894 roku. Zasłynął z uczestnictwa w trzech powstaniach śląskich. W roku 1919 pełnił rolę organizatora POW, za co został aresztowany i uwięziony przez Niemców w Bytomiu. Był również członkiem Grupy Destrukcyjnej „Wawelberga”. Po III powstaniu śląskim został zdemobilizowany, a jego życie przeniosło się pod Lubliniec, gdzie podjął pracę w Straży Granicznej.
II wojna światowa
Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, organizował grupę operacyjną POW Górnego Śląska, a następnie wyruszył do Paryża w celu prowadzenia działań operacyjnych. W roku 1940 dotarł do Londynu, a w 1941 roku, po dołączeniu Stanów Zjednoczonych do wojny, został oficerem łącznikowym, współpracującym z Dwightem Eisenhowerem. Jako pułkownik był agentem Zarządu Operacji Specjalnych SOE. Po kilku miesiącach szkolenia w Szkocji, skierowano go do działań na terenie Europy. Stał się twórcą organizacji Sojusznicze Siły Oporu (ang. Allied Resistance Force – ARF) w takich krajach jak Francja, Belgia, Holandia oraz Niemcy, a z ramienia SOE organizował antynazistowski ruch oporu. W 1943 roku, zdemaskowany przez niemiecki kontrwywiad, rozpoczął działalność sabotażową w Berlinie. Nawet podczas bombardowań Warszawy, 12 października 1943 roku, prowadził akcję, która doprowadziła do odzyskania polskich flag wojskowych i sztandarów skradzionych w Polsce. Wśród nich znajdowały się sztandar Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego „Bałtyk”, chorągiew Prezydenta RP oraz pięć polskich proporców, w tym dwa pistolety maszynowe i 200 sztuk amunicji. Podczas tej akcji odniósł rany. Po sukcesie operacji Overlord symbolicznie złożył się do dyspozycji aliantów, a za swoje zasługi wojenne został awansowany na stopień generała brygady Wojska Polskiego przez Rząd RP na uchodźstwie.
Okres powojenny
Po zakończeniu II wojny światowej osiedlił się w Paryżu, gdzie spotkał generałów Pattona i Eisenhowera, z którymi współpracował podczas walk. Osobistą flagę otrzymał od Pattona. Na prośbę Eisenhowera, Strzelczyk powołał organizację kombatancką Międzysojusznicza Organizacja Wojskowa „Sphinx” (ang. Interallied Military Organisation Sphinx – IMOSPHINX), która skupiła się na działaniach na rzecz weteranów obu wojen światowych. W latach pięćdziesiątych XX wieku zdecydował się wrócić do Polski, po czym został objęty aresztem domowym przez władze komunistyczne. Mimo inwigilacji, utrzymywał kontakty z członkami swojej organizacji, którzy pozostali za granicą, korzystając z dyplomatycznych znajomości. Utrzymywał się z prowadzenia kiosku w Chorzowie.
Konrad Strzelczyk w życiu osobistym był żonaty i doczekał się córki Ireny oraz wnuczki. Zmarł w wieku 86 lat, a jego ciało spoczęło w części wojskowej cmentarza parafii św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym (kw. J-3-8).
Upamiętnienie
W miejscowości Zillebeke, usytuowanej w pobliżu Ypres, w Belgii, znajduje się miejsce pamięci dedykowane Konradowi Strzelczykowi. To wyjątkowe miejsce zachowało w sobie nie tylko elementy upamiętnienia, ale i przekaz historyczny.
Na pomniku oraz towarzyszącej mu tablicy pamiątkowej znajduje się ważny napis: „We współpracy ze Służbą Operacji Specjalnych Sir Colina Gubbinsa, polski generał Konrad Strzelczyk (1895–1981) zorganizował ruch oporu przeciwko nazistom (Allied Resistance Forces – IMOS) w całej Europie”.
Odznaczenia
W swojej działalności Konrad Strzelczyk został odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, wśród których znalazły się:
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari,
- Odznaka za Rany i Kontuzje (otrzymana trzykrotnie za odniesione rany),
- Krzyż Niepodległości z Mieczami,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Walecznych,
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy,
- Gwiazda Górnośląska,
- Miecze Hallerowskie,
- Order Narodowy Legii Honorowej IV klasy (Francja),
- Krzyż Wojenny z pozłacanymi palmami (Francja),
- Krzyż Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone).
Przypisy
- a b c d Andrzej Ostrowski: Zapomniani bohaterowie gen. bryg. Konrad Strelczyk. bractwoweteranow.org, 01.02.2022 r. [dostęp 21.07.2024 r.]
- Bazy personalne, [w:] Wyszukiwarka zasobu CAW [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 12.05.2023 r.]
- GROBONET - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarz Parafii pw. Św. Marii Magdaleny [online], chorzowmagdalena.grobonet.com [dostęp 03.05.2023 r.]
- Memorial General Strzelczyk Zillebeke - Zillebeke (Ieper) - TracesOfWar.com [online], tracesofwar.com [dostęp 03.05.2023 r.]
- Zarzycka 1989, s. 25-26.
- Zarzycka 1989, s. 86.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Andrzej Gawron (policjant) | Grzegorz Hałupka | Jan Faska | Kazimierz DziedziochOceń: Konrad Strzelczyk