Alstom Konstal

---

Historia

Geneza i początki działalności (1864–1918)

W miarę narastania rozwoju kolei na Śląsku w latach sześćdziesiątych XIX wieku, w 1864 roku powstały Warsztaty Przetwórcze (niem. Verarbeitungswerkstätte). Były one zainicjowane jako dział produkcyjny w chorzowskiej Hucie Królewskiej (niem. Königshütte) i zrealizowane na terenie historycznej walcowni stali. Głównym zadaniem ich działalności było przetwarzanie stali produkowanej w hucie na różne niezbędne akcesoria do torów oraz taboru kolejowego.

W 1870 roku, hrabia Hugo Henckel von Donnersmarck nabył zarówno hutę, jak i Warsztaty Przetwórcze od Rządu Królestwa Pruskiego. Dwa lata później, w Berlinie, utworzono przedsiębiorstwo Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa (niem. Vereinigte Königs- und Laurahütte Actien Gesellschaft für Bergbau und Hüttenbetrieb), co dało początek dalszemu rozwojowi Warsztatów. Wkrótce zaczęto tworzyć nowe wydziały, w tym produkcję odkuwek oraz zestawów kołowych taboru kolejowego, które uruchomiono w 1871.

Nieustanny rozwój zakładów trwał, co skutkowało kolejnymi otwarciami wydziałów — w 1894 uruchomiono produkcję mostów i konstrukcji stalowych, a w 1895 zadebiutował wydział produkcji wagonów kolejowych. Ciekawostką jest, iż produkowane wagony obejmowały różnorodne typy, takie jak wagony pocztowe, cysterny czy wagony garnkowe, które były konieczne do transportu rozmaitych substancji. W 1901 działalność rozszerzono o produkcję wyrobów tłoczonych, a w 1908 dodano wydziały sprężyn i rozjazdów kolejowych. W lipcu 1917 nastąpiła reorganizacja, a warsztaty stały się samodzielną jednostką, przyjmującą nazwę Zarząd Warsztatów Huty Królewskiej (niem. Werkstättenverwaltung Königshütte).

Okres międzywojenny (1918–1939)

Po zakończeniu I wojny światowej i przynależności części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku, zmieniono nazwę przedsiębiorstwa na Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna w Katowicach, jednak pozostawało ono w rękach niemieckich. W obliczu niestabilności gospodarczej i wojny celnej z Niemcami, która rozpoczęła się w 1925 roku, produkcja w górnośląskich zakładach zaczęła dramatycznie spadać. Niemiecka polityka unieruchamiania fabryk w polskiej części Śląska nie poprawiała sytuacji.

W połowie 1929 roku w Nowym Jorku zorganizowano Consolidated Silesian Steel Corporation (pol. Zjednoczone Towarzystwo Stali Śląskiej), które zyskało 30% akcji z rąk banku oraz 70% z rąk niemieckich. W skład CSSC weszły wówczas niemal wszystkie niemieckie przedsiębiorstwa na Śląsku, w tym górnośląskie huty. Wspólna administracja i produkcja nie uchroniły przedsiębiorstw przed bankructwem, co doprowadziło w 1934 do wprowadzenia nadzoru sądowego nad nimi. W kolejnych latach miała miejsce próba zjednoczenia firm, co ostatecznie doprowadziło do powstania Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych Spółka Akcyjna w Katowicach, obejmującej różne aspekty produkcji, w tym tramwaje oraz urządzenia dla portu gdyńskiego.

W 1936 zrealizowano ambitny projekt budowy czteroosiowego wagonu silnikowego serii ESCx, nazwanego Luxtorpeda, a w 1939 roku zbudowano pierwsze spawane pudła wagonów osobowych, co zrewolucjonizowało jednakowy transport osób.

Okres II wojny światowej (1939–1945)

Początek II wojny światowej przyniósł fundamentalne zmiany w organizacji warsztatów po wkroczeniu niemieckich wojsk. Części majątek Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych przeszedł pod zarząd komisaryczny koncernu Reichswerke A.G. für Berg- und Hüttenbetriebe Hermann Göring, co skończyło się znaczną stratą polskich pracowników i ich relegacją na roboty przymusowe. Zmiany w organizacji produkcji przesunęły się w stronę wykorzystania fabryki dla potrzeb wojska, wytwarzano m.in. segmenty kadłubów okrętów podwodnych oraz sprzęt wojskowy.

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku, zakład musiał zmierzyć się z zniszczeniami. Chorzów został zajęty przez odziały radzieckie, a warsztat mechaniczny został zbombardowany. Niemal natychmiast po wojnie przystąpiono do odbudowy fabryki, co szybko umożliwiło uruchomienie pierwszego kotła i wyremontowanie instalacji sprężonego powietrza. Zaledwie kilka dni zajęło otwarcie wydziału budowy mostów, który z sukcesem zrealizował przebudowę mostu w Chorzowie Batorym. Powstały również nowe przęsła dla mostu Poniatowskiego.

Mostowagon i Konstal (1945–1997)

Po zakończeniu wojny zakład przyjął nazwę Chorzowska Wytwórnia Mostów i Wagonów, znaną w skrócie jako Mostowagon. W pierwszych latach zbrojnego spokoju firma koncentrowała się na produkcji mostów i konstrukcji stalowych oraz wagonów towarowych.

W 1 maja 1946 roku dostarczono do PKP 100 powojennych węglarek, co stanowiło symboliczne rozpoczęcie nowej ery produkcji. W tym okresie zintensyfikowano prace nad tramwajami, organizując konferencję w Katowicach w 1946 roku, która legislacyjnie potwierdziła powstanie tramwaju silnikowego typu N i jego doczepnego odpowiednika. Przeszły one szereg testów i pod koniec 1949 roku dostarczono wagony doczepne dla Elektrycznych Kolei Dojazdowych.

Ogromny rozwój zakładów był widoczny na każdym kroku, a w 1957 roku powstały wieloosiowe wagony przeznaczone do transportu ładunków, takich jak transformatory i turbogeneratory.

Część koncernu Alstom (od 1997)

W momencie przekształcenia Konstalu i włączenia go do koncernu Alstom w 1997 roku, zakładał on innowacyjną produkcję nowych typów wagony towarowe. Zakład wznowił działalność w sferze budowy cystern oraz przystąpił do realizacji produkcji nowych typów tramwajów. W ramach nowego kursu, Alstom Konstal zainwestował znaczne kwoty, co sprawiło, że stał się jednym z czołowych zakładów specjalizujących się w produkcji taboru kolejowego. W 2007 roku zakład podjął się budowy podwozi do francuskich pojazdów kolejowych.

Pod koniec roku 2012 otwarto nową halę produkcyjną, co z kolei pozwoliło na brygadowanie zakładów pod względem jakości produkcji. Rwaki inwestycje w infrastrukturę w połączeniu z zatrudnieniem około 1000 osób sprawiły, że zakład w Chorzowie stał się centrum nowoczesnych technologii produkcji taboru. Dodać należy, że Alstom Konstal z sukcesem realizował umowy dotyczące produkcji wagonów dla metra w Dubaju. Finałowo w 2023 roku Alstom w Polsce zintegrował działalność zakładów w ramach jednej spółki Alstom Polska S.A., co stanowi kolejny krok w historii ich rozwoju.

Działalność

Zakład ten jest uważany za jednego z czołowych dostawców na rynku transportu szynowego w Europie. Specjalizuje się w produkcji różnych typów pojazdów i podzespołów. W swojej ofercie znajduje się m.in.:

• wagony metra z rodziny Metropolis,
• tramwaje z serii Citadis,
• podzespoły przeznaczone dla pojazdów z rodzin Coradia oraz Coradia LINT.

Zestawienie produkcji

Tramwaje

W tej kategorii stworzono pełną segmentację, która obejmuje wagony tramwajowe Konstal oraz wagony tramwajowe Alstom. W szczegółowym zestawieniu produktów można znaleźć poniższą tabelę:

Typ	Rodzaj	Rozstaw szyn	Lata produkcji	Liczba sztuk
Bremen	silnikowy	1435 mm	1931–1933	14
	doczepny		1931	12
H	silnikowy	1525 mm	1936–1937	19
P15	doczepny	1525 mm	1936–1938	30
Chorzów	silnikowy	1435 mm	1937–1940	9
J	silnikowy	1525 mm	1938	12
TF40	silnikowy	1435 mm	1940	40
ND	doczepny	1435 mm	1948–1956	478
N	silnikowy	1435 mm	1949–1956	486
2N	silnikowy	1000 mm	1950–1956	148
2ND	doczepny	1000 mm	1955	15
4N	silnikowy	1435 mm	1956–1957	90
4ND	doczepny	1435 mm	1957	80
4NJ	silnikowy	1435 mm	1957	1
5N	silnikowy	1000 mm	1957	39
5ND	doczepny	1000 mm	1957	40
4N1	silnikowy	1435 mm	1957–1962	335
4ND1	doczepny	1435 mm	1958–1961	386
Konstal 5ND1	doczepny	1000 mm	1958–1961	36
5N1	silnikowy	1000 mm	1958–1962	281
13N	silnikowy	1435 mm	1959–1969	836
15N	silnikowy	1435 mm	1963	1
WPK	silnikowy	1435 mm	1963	4
14N	silnikowy	1435 mm	1963–1967	2
14ND	doczepny	1435 mm	1967	1
102N	silnikowy	1435 mm	1967–1970	42
13NS	silnikowy	1435 mm	1968	3
13NSD	doczepny czynny	1435 mm	1968	3
802N	silnikowy	1000 mm	1970	5
102Na	silnikowy	1435 mm	1970–1973	435
102NaW	silnikowy	1000 mm	1973	20
102Nd	silnikowy	1435 mm	1973	22
803N	silnikowy	1000 mm	1973–1974	171
105N	silnikowy	1435 mm	1973–1979	980
105NW	silnikowy	1000 mm	1977	4
106N	silnikowy	1435 mm	1977–1987	7
805N	silnikowy	1000 mm	1978	25
805Na	silnikowy	1000 mm	1979–1990	691
105Na	silnikowy	1435 mm	1979–1992	1443
105NT	silnikowy	1435 mm	1985–1989	13
105Nb	silnikowy	1435 mm	1988	1
805NS	silnikowy	1000 mm	1989–1990	10
106Na	silnikowy	1435 mm	1991–1992	4
105Nb	silnikowy	1435 mm	1992–1993	14
111N	silnikowy	1435 mm	1993	6
105Ne	silnikowy	1435 mm	1993	18
105Ng	silnikowy	1435 mm	1993	2
805Nb	silnikowy	1000 mm	1993–1994	6
105Np	silnikowy	1435 mm	1994	2
105Nf	silnikowy	1435 mm	1994–1996	44
105N1k	silnikowy	1435 mm	1995	2
112N	silnikowy	1435 mm	1995	1
105N2k	silnikowy	1435 mm	1995–2000	60
105Nm	silnikowy	1435 mm	1996–1997	14
105Nz	silnikowy	1435 mm	1997	2
114Na	silnikowy	1435 mm	1997	2
116N	silnikowy	1435 mm	1998	1
116Na	silnikowy	1435 mm	1998	2
116Na/1	silnikowy	1435 mm	1998–2000	26
NGd99	silnikowy	1435 mm	1999–2000	4
105N2k/2000	silnikowy	1435 mm	2000–2001	45
	doczepny czynny	1435 mm		31
116Nd	silnikowy	1435 mm	2000–2001	17

Wagony metra

Poniżej znajduje się szczegółowe zestawienie dotyczące produkcji wagonów metra, które również odgrywają ważną rolę w ofercie.

Model	Odbiorca	Lata produkcji	Liczba pociągów
Alstom Metropolis 98B	Warszawa	2001–2004	14
Alstom Metropolis AM5-M2	Budapeszt	2007–2011	22
Alstom Metropolis AM4-M4		2012–2013	15
Alstom Metropolis M5	Amsterdam	2011–2015	28
Alstom Metropolis	Rijad	2015–2019	69
Alstom Metropolis	Dubaj	od 2017	50

Wagony silnikowe

W tej sekcji przedstawione będą wagony silnikowe, które są istotnym elementem floty transportu szynowego.

Pojazd	Rodzaj	Lata produkcji	Liczba sztuk
ESCx	spalinowy	1936	1
EN80	elektryczny	1947–1949	13

Wagony towarowe

Następnie mamy do czynienia z wagonami towarowymi, które były produkowane na dużą skalę, szczególnie w okresie PRL-u. Poniżej bardziej szczegółowe zestawienie produkcji:

Wagony towarowe wyprodukowane w okresie PRL-u
Rok Liczba wagonów 1945 6 1946 543 1947 905 1948 863 1949 257 1950 486 1951 831 1952 752 1953 608 1954 836 1955 492 1956 398 1957 566 1958 657 1959 509	Rok Liczba wagonów 1960 518 1961 623 1962 691 1963 803 1964 828 1965 624 1966 844 1967 497 1968 324 1969 655 1970 653 1971 770 1972 750 1973 750 1974 923	Rok Liczba wagonów 1975 1036 1976 1140 1977 1121 1978 1056 1979 954 1980 945 1981 514 1982 743 1983 645 1984 315 1985 380 1986 481 1987 475 1988 531 1989 484

Lokomotywy kopalniane

W kategorii lokomotyw kopalnianych można zauważyć różnorodność typów i zastosowań, które dostosowane są do specyficznych potrzeb klientów.

Typ	Rodzaj	Rozstaw szyn	Lata produkcji	Liczba sztuk
Ld1	przewodowa elektryczna	450–625 mm	1949–1960	?
Ld2	przewodowa elektryczna	550–700 mm	1949–1960	?
Ld3	przewodowa elektryczna	750–1050 mm	1951–?	?
Karlik	akumulatorowa elektryczna	550–625 mm	1955–1968	około 660
Ld20	przewodowa elektryczna	550–750 mm	1958–II poł. lat 60.	?
Ld10	przewodowa elektryczna	450–625 mm	1960–II poł. lat 60.	?
Ld30 i podtypy	przewodowa elektryczna	750–1050 mm	1960–II poł. lat 60.	?
Ldag05 i podtypy	akumulatorowa elektryczna	500–750 mm	1962–1975	około 330
Ldag05M i podtypy	akumulatorowa elektryczna	430–750 mm	?	?
Lda20	przewodowo-akumulatorowa	900 mm	1966–1969	około 40
Ld20M	przewodowa elektryczna	550–750 mm	II poł. lat 60.–I poł. lat 70.	?
Ld30M	przewodowa elektryczna	750–1050 mm	II poł. lat 60.–I poł. lat 70.	?
Ld10M	przewodowa elektryczna	450–625 mm	II poł. lat 60.–1990	?
Ld21 i podtypy	przewodowa elektryczna	550–700 mm	1969–?	?
Ld31 i podtypy	przewodowa elektryczna	800–1050 mm	1971–?	?
Lep20	przewodowa elektryczna	750–900 mm	1972–1974	kilka
LeaBM12 i podtypy	akumulatorowa	450–750 mm	1972–1974	?
LeaBM12T i podtypy	akumulatorowa	450–900 mm	1974–1988	?
Lds100	spalinowa	550–750 mm	?	5
Ldp45	pneumatyczna	750 mm	1987–1992	8
LDT21/2 i LDT31/2	?	?	1992	kilka
LEA12P	akumulatorowa elektryczna	470–900 mm	1992–?	?

Mosty

Również ważnym obszarem działalności są mosty kolejowe oraz drogowe, które zostały wybudowane przez firmę, przyczyniając się do rozwoju infrastruktury transportowej.

Nazwa mostu	Typ	Miejsce	Rok budowy
Most Humboldthafena	kolejowy	Berlin	1907–1909
Most Łaby	kolejowy	Wittenberga (Łaba)	1909–1911
Most Mościckiego	drogowy	Puławy (Wisła)	1932
Most Poniatowskiego	drogowy	Warszawa (Wisła)	1945–1946
Most Piłsudskiego	drogowy	Toruń (Wisła)	1947
Most Śląsko-Dąbrowski	drogowy	Warszawa (Wisła)	1948
Most Legionów Piłsudskiego	kolejowo-drogowy	Płock (Wisła)	1948
Most średnicowy	kolejowy	Warszawa (Wisła)	1949
Most Dębnicki	drogowy	Kraków (Wisła)	1950
Most Grudziądzki	kolejowo-drogowy	Grudziądz (Wisła)	1951
Most fordoński	kolejowo-drogowy	Bydgoszcz (Wisła)	1952
Most Gdański	kolejowo-drogowy dwupoziomowy	Warszawa (Wisła)	1958
Most przez Wisłę w Chełmnie	drogowy	Chełmno (Wisła)	1961–1963
Most Łazienkowski	drogowy	Warszawa (Wisła)	1973

Dyrektorzy i prezesi

W sekcji poświęconej dyrektorom i prezesom firmy Alstom Konstal znajduje się interesujące zestawienie, które ukazuje historię zarządzania przedsiębiorstwem. Dzięki tabeli, możemy prześledzić sylwetki kluczowych postaci, które miały wpływ na rozwój tej firmy oraz ważne momenty w jej działalności.

Rok od	Rok do	Imię i Nazwisko	Stanowisko	Nazwa Przedsiębiorstwa	Uwaga
1945	1948	Władysław Wachniewski	dyrektor naczelny	Chorzowska Wytwórnia Mostów i Wagonów	brak
1948	1949			Chorzowska Wytwórnia Konstrukcji Stalowych
1950	1953	Józef Wanat
1953	1955	Józef Trzcionka
1955	1966	Henryk Całka
1966	1969	Tadeusz Ruciński
1969	1973	Józef Kornecki
1973	1991	Henryk Bałaziński
1991	1991	Tadeusz Kudzelka	p.o. dyrektora naczelnego
1991	1994	Edward Jarnańczyk	dyrektor naczelny		brak
1994	1997		prezes zarządu	Konstal
1997	1998	Hans Peter Engel			brak
1998	2001			Alstom Konstal
2001	2011	Teresa Kłusek			brak
2011	2019	Radosław Jerzy Banach			brak
2019	_	Artur Fryczkowski			brak

Wykaz dyrektorów i prezesów przedstawia znaczące daty oraz ich funkcje, co pozwala zrozumieć ewolucję kierownictwa organizacji na przestrzeni lat.

---

Oceń: Alstom Konstal

---