AKS Chorzów

---

Piłka nożna

Początk

AKS Chorzów zainaugurował swoją działalność 22 sierpnia 1910 roku, pierwotnie jako niemiecki klub sportowy znany jako Verein für Rasenspiele Königshütte. To historyczne miasto, znane jako Królewska Huta, od 1 lipca 1934 roku stało się częścią współczesnego Chorzowa. Drużyna VfR, często określana mianem „zielonobiali”, rozpoczęła swoje pierwsze mecze na boisku zwanym „Na Pniokach”, usytuowanym między ulicami Karola Miarki i Janasa, otoczonym przez ogródki działkowe. Prawdziwa piłka, wykonana ze skóry, została sprowadzona przez Kurta Pallaviciniego – byłego członka Męskiego Klubu Gimnastycznego Königshütte, który zasłynął jako zarówno założyciel, jak i gracz klubu.

Pierwszą siedzibą klubu był lokal „Krügel” u Scharla, zlokalizowany na rogu ul. Piotra i ul. Ogrodowej. Prezesem klubu został wybrany rachmistrz Ganz, znany jako Papa Ganz. W skład pierwszej drużyny weszli: Zimmer (bramka), Rippel oraz Scholz (Baumeister) (obrona), Böhm (Zeski), Rambau i Murlowski (pomoc), oraz Fränkel, Pander, Lindel, Pallavicini i Glombitza (atak). Od samego początku, zawodnicy zdobywali wiele trofeów, co zaowocowało licznymi pucharami i dyplomami.

Równocześnie z rozwojem sekcji piłki nożnej, klub zainicjował działalność sekcji tenisa ziemnego oraz lekkoatletycznej. Już w sezonie 1911/12 VfR włączyło się do rozgrywek ligowych, rywalizując w I klasie podokręgu Kattowitz (Katowice) w okręgu III. W sezonach 1919/20 oraz 1921/22 klub zdobył pierwsze miejsce w klasie A podokręgu Beuthen (Bytom), chociaż w rozgrywkach na poziomie całego okręgu nie udało mu się zdobyć tytułu mistrza Górnego Śląska.

Lata międzywojenne

Po przeprowadzonym plebiscycie na Górnym Śląsku miasto Królewska Huta, w którym 75% głosów opowiedziało się za pozostaniem w granicach Niemiec, znalazło się w ramach II Rzeczypospolitej. Mimo to, VfR uczestniczył w mistrzostwach Niemiec. 7 sierpnia 1922 roku, klub stał się jednym z 142 niemieckich klubów wschodniego Górnego Śląska, które założyły Wojewódzki Związek Piłki Nożnej w Królewskiej Hucie. Dopiero późniejsze ustalenia między tym związkiem a polskim Górnośląskim Związkiem Okręgowym Piłki Nożnej (GZOPN) oraz Polskim Związkiem Piłki Nożnej (PZPN) umożliwiły włączenie VfR do polskich rozgrywek.

W 1923 roku klub przeszedł proces spolszczenia swojej nazwy na Amatorski Klub Sportowy, startując pod nazwą AKS Królewska Huta. Klub ten walczył o tytuł w czwartej edycji Mistrzostw Polski, a osiągnięcie etapu centralnego było wynikiem zdobycia mistrzostwa Górnego Śląska. Podczas tej fazy, AKS pokonał Wisłę Kraków, jednakże z powodu wystawienia nielegalnych graczy, wynik został uznany za walkower. Działania sportowych władz polskich doprowadziły do dyskryminacji klubu, co wpłynęło negatywnie na jego wyniki, często fałszowane decyzjami PZPN.

Wysoki poziom sportowy AKS potwierdzało choćby zwycięstwo z 18 sierpnia 1924 roku nad mistrzem kontynentu Spartą Praga wynikiem 4:2. Na spotkanie to przybyło aż 7000 kibiców, a wszystkie bramki dla AKS-u zdobył Mikisz, w tym sukcesie znaczną rolę odegrał austriacki trener Neidlinger, który jako pierwszy wprowadził profesjonalne metody treningowe.

Od 1927 roku, klub reprezentował nowoczesny stadion na Górze Redena, znanym wcześniej jako „Wyzwolenia”, gdzie gościła również drużyna Ruchu Wielkie Hajduki. Po zmianie nazwy z Królewskiej Huty na Chorzów w 1934 roku, AKS kontynuował swoją działalność pod nową nazwą. W latach 30. władze sanacyjne wprowadziły zarządców komisarycznych do niemieckich klubów, co dotknęło również i AKS.

W 1937 roku, w swoim debiutanckim sezonie w I lidze, Chorzowianie zdołali osiągnąć wicemistrzostwo Polski, brakuje im było zaledwie dwóch punktów do zdobycia tytułu. W 1939 roku, piłkarze „zielonych koniczynek” również byli blisko mistrzostwa, mimo stosowanych przez rywali nieczystych zagrywek, takich jak aresztowania i brutalne ataki na zawodników, w tym na bramkarza Michała Matyasa. Niestety, z powodu wybuchu wojny, rozgrywki zostały przerwane, a w drużynie występowali późniejsi reprezentanci Polski Jerzy Wostal i Leonard Piątek.

Okres 1939–1945

W wyniku wybuchu II wojny światowej, na Górnym Śląsku dochodzi do delegalizacji polskich organizacji sportowych. Klub powrócił do pierwotnej nazwy (VfR), a później przekształcił się na F. V Germania Königshütte. Pod tym szyldem zadebiutował 29 października 1940 roku w Gaulidze Schlesien, zdobywając mistrzostwo Śląska w swoim pierwszym sezonie (1941). W latach 1942-1944, po zmianie terytorialnej i nazwy ligi (od sezonu 1941/42 jako Gauliga Oberschlesien), klub three razy wywalczył mistrzostwo Górnego Śląska, co umożliwiało udział w rozgrywkach o puchar Niemiec. W sezonie 1941/42 dotarli aż do 1/8 finału, gdzie przegrali z First Vienna FC 1894.

W tym czasie, rozwój klubu napotykał rywalizację z lokalnymi drużynami, takimi jak Vorwärts-Rasensport Gleiwitz (Gliwice), 1. FC Kattowitz, SC Preußen Hindenburg (Zabrze), Beuthener SuSV 09 (Bytom), TuS Schwientochlowitz i TuS Lipine. W zespole Germanii występowali znani piłkarze, tacy jak Werner Antoni Janik, Roman Mrugała, Henryk Spodzieja, Leonard Piontek, Alfred Pochopien, Teodor Wieczorek, Maksymilian Barański oraz Gerard Kulik. Obecność wojskowych w zarządzie klubu ochraniała piłkarzy przed powołaniami do Wehrmachtu, acz Leonard Piontek został powołany dopiero w grudniu 1944 roku. Mistrzostwo Górnego Śląska w 1943 roku zdobyli zawodnicy Germanii w składzie: Pochopien I, Piontek, Schatton, Sekulla, Uhlig, Janik, Spodzieja, Wieczorek, Kowollik, Koschny i Urbanski.

Lata powojenne

Po zakończeniu wojny klub przez pewien czas utrzymywał się czołówce polskiego futbolu. „Zielone Koniczynki” uczestniczyły dwukrotnie w Mistrzostwach Polski (1946 i 1947) na poziomie nieoficjalnym. Kolejne siedem sezonów zespół rywalizował w reaktywowanej po wojnie I lidze (1948-1954). Wczesne lata powojenne były dobrą passą dla drużyny, jednak bliskie zdobycie tytułu mistrza Polski blokowali sędziowie oraz działacze, którzy faworyzowali konkurencję, świadomi, że obiektywność nie była oznaką ich zachowania w meczach z AKS-em. Było to efektem historii „drobnomieszczańskiego pochodzenia” klubu, wieloletniego wsparcia od sponsorów „wyzyskiwaczy” oraz sukcesów w rozgrywkach niemieckich (1940-1944).

W 1946 roku „Zielone koniczynki” zdobyły tytuł mistrza Górnego Śląska, co pozwoliło na przystąpienie do centralnych rozgrywek o pierwszy powojenny tytuł mistrza Polski. Natychmiastowe wydarzenia przyniosły ze sobą problemy z sędziami, działaczami, kibicami i innymi piłkarzami. W premierowym meczu, przy stanie 3:0 dla AKS-u z RKU Sosnowiec, doszło do interwencji gości, którzy wtargnęli na boisko. Mecz został przerwany i wznowiony od stanu 1:0. W dalszej części października AKS przystąpił do finałowej grupy z Wartą w Poznaniu. Pięciu zawodników klubu zostało zranionych przez rywali, w wyniku czego Leonard Piontek odczuwał torsje, Henryk Spodzieja stracił ząb, a Franciszek Pytel potrzebował hospitalizacji w Poznaniu z powodu obrażeń uniemożliwiających dalszą grę. W innej sytuacji, przed meczem z Polonią Bytom, bramkarz Mrugała został uprowadzony przez tajną policję, a następnie porzucony w innym miejscu, co uniemożliwiło mu dotarcie na mecz.

Wydarzeniem był także pożar, który zniweczył drewnianą trybunę stadionu na Górze Redena, co nigdy nie zostało wyjaśnione. Kolejnym głośnym wydarzeniem była tzw. afera włoska, która dotyczyła dwóch utalentowanych piłkarzy, Henryka Janeckiego i Wincentego Franiela (Foxa), którzy w czasie wojny dostali się do alianckiej niewoli i grali w włoskim klubie AC Legnano. Po powrocie na Górny Śląsk w 1947 roku, when expressed chęci ponownej gry w AKS, zostali zawieszeni przez PZPN z powodu oskarżeń o zawodowstwo. Kulminacyjnym punktem były represje związane z rozgrywkami w latach 1948-1949, kiedy władzę ludową karano klub za grę w dni powszednie.

Znani zawodnicy tego okresu to Maksymilian Barański, Roman Durniok, Henryk Gajdzik, Henryk Janduda, Werner Antoni Janik, Gerard Kulik, Józef Muskała, Henryk Spodzieja i Teodor Wieczorek. W tamtych latach odbywały się także derby Chorzowa pomiędzy drużyną Ruchu a AKS, co miało dla kibiców splendor, szczególnie że przed wojną „Niebiescy” nie występowali dla Chorzowa, lecz dla gminy Wielkie Hajduki.

Osiągnięcia

• wicemistrz Polski (1x): 1937,
• 3 miejsce w Mistrzostwach Polski (3x): 1946, 1947, 1951,
• mistrz Śląska – Gauliga Schlesien (1x): 1941,
• mistrz Górnego Śląska – Gauliga Oberschlesien (3x): 1942, 1943, 1944,
• mistrz wschodniego Górnego Śląska (3x): 1924, 1930, 1936.

Reprezentanci narodowi

• Maksymilian Barański,
• Henryk Gajdzik,
• Oskar Grzywocz,
• Henryk Janduda,
• Werner (Antoni) Janik,
• Erwin Michalski,
• Roman Herbert Mrugała,
• Edmund Niechcioł (Majowski),
• Leonard Piontek – uczestnik MŚ 1938,
• Wilhelm Piec,
• Alfred Pochopień,
• Franciszek Pytel,
• Henryk Spodzieja,
• Teodor Wieczorek,
• Jerzy Adolf Wostal.

Historyczne nazwy klubu

• (22 sierpnia 1910) Verein für Rasenspiele Königshütte (Towarzystwo Sportowe do Gier na Trawie),
• (wrzesień 1923) Amatorski Klub Sportowy Królewska Huta,
• (1 lipca 1934) Amatorski Klub Sportowy Chorzów,
• (2 września 1939) Verein für Rasenspiele Königshütte,
• (październik 1939) F. V. Germania Königshütte,
• (marzec 1945) Chorzowianka Chorzów,
• (26 maja 1945) Amatorski Klub Sportowy Chorzów,
• (26 lutego 1949) Zrzeszenie Sportowe Budowlani Chorzów,
• (1956) Amatorski Klub Sportowy Chorzów,
• (1958) Amatorski Klub Sportowy Stal Kościuszko Chorzów,
• (1960) Konstal Chorzów,
• (1965) Amatorski Klub Sportowy Chorzów,
• (1992) Amatorski Klub Sportowy Chorzowianka Chorzów,
• (2000) Amatorski Klub Sportowy Chorzów,
• (2002) AKS Wyzwolenie Chorzów.

Lokaty uzyskane przez klub w swojej historii występów w rozgrywkach niemieckich i polskich

Sezon	Uzyskane Miejsce	Rozgrywki
1910-1911	powstanie klubu	kwalifikacja do Ligi górnośląskiej
1911/1912	2	Liga górnośląska (okręg III, 1. klasa katowicka) (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1912/1913	4	Liga górnośląska (okręg III, 1. klasa katowicka) (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1913/1914	5	Liga górnośląska (okręg III, 1. klasa bytomska) (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1914-1919	I wojna światowa	rozgrywek nie przeprowadzono
1919/1920	1	Liga górnośląska – klasa A, okręg bytomski (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1920/1921	? podokręg bytomski	Klasa A (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1921/1922	1	Liga górnośląska – klasa A, okręg bytomski (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1922–1923	?	przystąpienie klubu do polskich rozgrywek
1924	1 Mistrz polskiego Górnego Śląska	Klasa A (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1925	półfinał Pucharu Fliegera	finalista Mistrzostw Polski
1926	3	Klasa A (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1927	?	Klasa A
1928	?	Klasa okręgowa (odmiana klasy A)
1929	?	Klasa A
1930	1	Liga Śląska
1931	2	Liga Śląska
1932	6	Liga Śląska
1933	6	Liga Śląska
1934	5	Liga Śląska
1935	2	Liga Śląska
1936	1 – awans do I ligi	Liga Śląska
1937	2 Wicemistrz Polski	I liga
1938	6	I liga
1939	4 (rozgrywki niedokończone)	I liga
1940	kwalifikacje do rozgrywek niemieckich	sezon przejściowy
1940/1941	1	Gauliga Schlesien (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1941/1942	1 Mistrz Górnego Śląska	Gauliga Oberschlesien (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1942/1943	1 Mistrz Górnego Śląska	Gauliga Oberschlesien (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1943/1944	1 Mistrz Górnego Śląska	Gauliga Oberschlesien (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1944–1945	chaos w rozgrywkach	nie wyłoniono mistrza GŚ
1946	1 3 miejsce MP	Klasa A (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1947	1 3 miejsce MP	Klasa A (najwyższa klasa rozgrywkowa)
1948	5	I liga
1949	5	I liga
1950	8	I liga
1951	4 Półfinał MP	I liga
1952	9	I liga
1953	9	I liga
1954	10 (spadek)	I liga
1955	11	II liga
1956	10	II liga
1957	7	II liga
1958	12 (spadek)	II liga
1959	2	Liga Śląska (III liga)
1960	1 – przegrane baraże o II ligę	Liga Śląska (III liga)
1961	?	Liga Śląska (III liga)
1962	3	Liga Śląska (III liga)
1962/1963	3	Liga Śląska (III liga)
1963/1964	5	Liga Śląska (III liga)
1964/1965	4	Liga Śląska (III liga)
1965/1966	10 (spadek)	Liga Śląska (III liga)
1966/1967	3	liga okręgowa (IV liga)
1967/1968	6	liga okręgowa (IV liga)
1968/1969	– awans	liga okręgowa (IV liga)
1969/1970	6	liga międzywojewódzka (III liga)
1970/1971	11	liga międzywojewódzka (III liga)
1971/1972	9	liga międzywojewódzka (III liga)
1972/1973	6	liga międzywojewódzka (III liga)
1973/1974	4	liga okręgowa (III liga)
1974/1975	2	liga okręgowa (III liga)
1975/1976	4	liga okręgowa (III liga)
1976/1977	9	klasa M (III liga)
1977/1978	12 (spadek)	klasa M (III liga)
1978/1979	_	liga okręgowa (IV liga)
1979/1980	_	liga okręgowa (IV liga)
1980/1981	– awans	liga okręgowa (IV liga)
1981/1982	9	III liga
1982/1983	5	III liga
1983/1984	3	III liga
1984/1985	6	III liga
1985/1986	8	III liga
1986/1987	11	III liga
1987/1988	13	III liga
1988/1989	12 (spadek)	III liga
1989/1990	– awans	liga okręgowa (IV liga)
1990/1991	13	III liga
1991/1992	18 (spadek)	III liga
1992/1993	_	okręgówka (IV liga)
1993/1994	_	okręgówka (IV liga)
1994/1995	_	okręgówka (IV liga)
1995/1996	_	okręgówka (IV liga)
1996/1997	_	okręgówka (IV liga)
1997/1998	_	okręgówka (IV liga)
1998/1999	_	okręgówka (IV liga)
1999/2000	_	okręgówka (V liga)
2000/2001	_	okręgówka (V liga)
2001/2002	12	okręgówka (V liga)
2002/2003	_	klub nie przystąpił do rozgrywek
2003/2004	1	Klasa B (VII liga)
2004/2005	1	Klasa A (VI liga)
2005/2006	4	Liga okręgowa (V liga)
2006/2007	4	Liga okręgowa (V liga)
2007/2008	2 – awans (reforma rozgrywek)	Liga okręgowa (V liga)
reorganizacja rozgrywek
2008/2009	12	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2009/2010	5	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2010/2011	6	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2011/2012	5	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2012/2013	8	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2013/2014	14 (spadek)	Nowa IV Liga Śląska I (V liga)
2014/2015	4	Liga okręgowa Katowice II (VI liga)
2015/2016	9	Liga okręgowa Katowice I (VI liga)
2016/2017	10	Liga okręgowa Katowice IV (VI liga)
2017/2018	12	Klasa okręgowa Katowice IV (VI liga)
2018/2019	16 (spadek)	Klasa okręgowa Katowice I (VI liga)
2019/2020	3	Klasa A – Katowice (VII liga)
2020/2021	8	Klasa A – Katowice (VII liga)
2021/2022	14 (spadek)	Klasa A – Katowice (VII liga)
2022/2023 (AKS Wyzwolenie Chorzów)	10	Klasa B – Katowice (VIII liga)
2022/2023 (AP Wyzwolenie Chorzów)	1 (awans)	Klasa B – Katowice (VIII liga)
2023/2024 (AP Wyzwolenie Chorzów)	11	Klasa A – Katowice (VII liga)
reorganizacja rozgrywek
2024/2025 (AP Wyzwolenie Chorzów)	_	Klasa A – Katowice (VIII liga)

Lokaty uzyskane przez klub w swojej historii występów w polskiej Ekstraklasie

Sezon	Osiągnięta Pozycja
1937	2
1938	6
1939	4
1948	5
1949	5
1950	8
1951	4
1952	5
1953	9
1954	10 (spadek)
Począwszy od 1955	II liga

Piłka ręczna mężczyzn

Historia sekcji piłki ręcznej w Chorzowie sięga czasów przed drugą wojną światową, jednak prawdziwe triumfy drużyna zaczęła odnosić dopiero po wojnie. Ożywienie działalności sekcji miało miejsce na początku 1946 roku, kiedy to byłym bramkarzem Ruchu i Azotów, Franciszka Tomana, podjęto inicjatywę wznowienia gry.

Rok po restytucji, w 1947, zespół zdobył swoje pierwsze mistrzostwo Polski w grze 11-osobowej. To był początek złotej ery dla „Zielonych Koniczynek”, które aż do roku 1953 zdołały zatrzymać ten tytuł tylko dla siebie. W skład drużyny w tamtym czasie wchodzili znani zawodnicy, w tym bracia Thiel – Jerzy i Paweł, którzy nie tylko reprezentowali Polskę w wielu meczach, ale po zakończeniu kariery sportowej zajęli się również trenowaniem; Jerzy miał zaszczyt prowadzić reprezentację Polski na mistrzostwach świata oraz na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium.

Inni nie mniej istotni członkowie zespołu to Klein, Biniok, Sobek, Wandzik, Brol, Morgała, Krawczyk, Pośpiech, Setnik, Szołtysek, Włodarczyk, Faber oraz bracia Truchanowie. Spotkania piłki ręcznej AKS cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, a przeciętna liczba widzów na meczach wynosiła około 5000 osób.

Niestety drużyna nie odnotowała podobnych sukcesów w grze 7-osobowej, chociaż do 1967 roku kontynuowała rywalizację w I lidze. W latach 80. sekcja piłki ręcznej została zlikwidowana.

Osiągnięcia

• Mistrzostwo Polski (7x) 1947-1953,

Piłka ręczna kobiet

Historia sekcji piłki ręcznej kobiet w klubie AKS Chorzów jest niezwykle interesująca. Jej powstanie wiąże się z postacią Małgorzaty Setnik, małżonki Jerzego Tila. Dzięki jej zaangażowaniu, drużyna w latach 1950-1951 zdobyła dwukrotnie trzecią lokatę, co było znacznym osiągnięciem. W 1952 roku dziewczyny zdobyły wicemistrzostwo Polski w rozgrywkach 7-osobowych.

W większej formule, 11-osobowej, ich sukcesy były jeszcze bardziej imponujące. Zespół z powodzeniem zdobył mistrzostwo kraju w latach 1958 oraz 1960. Wśród wybitnych zawodniczek tego okresu znajdowały się takie osoby jak Cecylia Kinel, Irena Setnik, Aniela Franielczyk oraz wiele innych, które przyczyniły się do rozwoju klubu.

W 1971 roku drużyna awansowała do I ligi, rozgrywanej w systemie siedmioosobowym, a w 1973 roku sięgnęła po Puchar Polski. Ten sukces powtórzono w 1977 roku. Rewolucyjne zmiany, jakie w klubie zainicjował nowy trener, Bogdan Cybulski, przyczyniły się do kolejnych triumfów. W 1981 roku Zielone Koniczynki zdobyły zarówno Mistrzostwo, jak i Puchar Polski. W składzie wtedy grały takie znakomitości jak Ewa Pindus – Surniak, Bożena Enkelman, Iwona Witek i wiele innych równie utalentowanych zawodniczek.

Po raz czwarty Puchar Polski udało się zdobyć w 1983 roku, jednak wkrótce potem drużyna doświadczyła spadku z ekstraklasy. Na szczęście po dwóch latach nastąpił powrót do najwyższej klasy rozgrywkowej, a w 1988 roku, pod wodzą trenera Józefa Cebularza, AKS zdołał sięgnąć po swoje trzecie mistrzostwo Polski.

W kolejnych latach miała miejsce fuzja z Azotami, która miała miejsce w 1992 roku, a następnie powstało Towarzystwo Piłki Ręcznej Chorzów we współpracy z sekcją Ruchu. Niestety, ta inicjatywa nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.

Osiągnięcia

• Mistrzostwo Polski (2x): 1958, 1960,
• Mistrzostwo Polski (3x): 1981, 1982, 1988,
• Wicemistrzostwo Polski (1x): 1952,
• III miejsce w Mistrzostwach Polski (2x): 1950, 1951,
• Puchar Polski (5x): 1973, 1977, 1981, 1983, 1987.

Lekkoatletyka

Historia sukcesów sekcji lekkoatletycznej AKS Chorzów sięga lat 30. XX wieku, kiedy to na Górze Redena powstał nowoczesny stadion, który wówczas miał najlepszą bieżnię w Polsce. To właśnie tutaj odbywały się czeste mistrzostwa Polski oraz mecze międzypaństwowe. Wiele utalentowanych zawodników brało udział w olimpiadach oraz mistrzostwach Europy, a ich osiągnięcia przyczyniły się do rozwoju dyscypliny w naszym kraju.

O ogromnych zasługach w szkoleniu młodych atletów warto wspomnieć Otylię Tabacką-Kałużową, która wykształciła liczne znakomite zawodniczki, w tym Halinę Richter-Górecką. Wśród wybitnych sportowców okresu powojennego szczególne miejsce zajmuje Wacław Kuźmicki, znany olimpijczyk z Londynu (1948) w dziesięcioboju, który później również pełnił funkcję trenera sekcji.

Lata 50. i 60. to czas wielkich sukcesów dla klubu, którego uwieńczeniem było zdobycie Drużynowego Mistrzostwa Polski w 1950 roku. W kolejnych latach, od 1990 do 1997, lekkoatleci AKS Chorzów zdobyli aż 31 indywidualnych tytułów mistrzowskich oraz wicemistrzowskich, co świadczy o ich silnej pozycji w kraju.

W gronie medalistów mistrzostw Polski można znaleźć takie nazwiska jak Irena Kuźmicka, Krystyna Wątroba, czy Ewa Kuczowic. Nie można zapomnieć również o reprezentacji mężczyzn, do której należeli Paweł Kozubek, Jan Rzepka, czy sztafeta 4×100 m. To pokazuje, jak zróżnicowany i utalentowany był skład sekcji.

Po zakończeniu działalności starego stadionu na Górze Redena, klub stanął przed wyzwaniem braku bazy treningowej. Aby kontynuować działalność, sekcja lekkoatletyczna połączyła się z sekcją zapaśniczą i od 2002 roku działa jako Towarzystwo Sportowe AKS, mając swoją nową siedzibę na Stadionie Miejskim, dawniej znanym jako Chorzowianka.

Osiągnięcia

• Drużynowe Mistrzostwo Polski (1x): 1950,

Zapasy

Sekcja zapaśnicza klubu została założona w 1952 roku po zakończeniu II wojny światowej. Jej powstanie zawdzięczamy pierwszym sponsorom, panom Liszka oraz Kańczykowi. Na stanowisku pierwszego trenera zadebiutował Eryk Urgacz w 1953 roku. Wśród zawodników, którzy przyczynili się do rozwoju sekcji na jej początku, warto wspomnieć o znanych braciach Karczewskich – Sylwestrze, Janie i Henryku, a także o Wypiórowi – Janie i Antonim. W wadze ciężkiej dominował Zdzisław Hyra, który zdobył tytuł wielokrotnego mistrza Polski w latach 1961 i 1966.

W 1969 roku sekcja odnotowała znaczący sukces, awansując do I ligi na jeden sezon. Oprócz Hyry, czołowymi zawodnikami tej formacji byli Ewald Rudzki, Stefan Blachnik, Piotr Dybula, Janusz Żurawski oraz Piotr Rubisz. To właśnie ci sportowcy przyczynili się do wzrostu renomy klubu na arenie zapaśniczej.

W ostatnich latach sekcja skupiła się na szkoleniu młodzików, kadetów oraz juniorów. Dzięki tej pracy młodsze pokolenia zawodników zdobywają liczne nagrody i wyróżnienia. Do najważniejszych osiągnięć należy sukces Artura Kazimierczyka, który w 2001 roku zdobył tytuł mistrza Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży, oraz Dawida Pieli, który w 2004 roku zajął drugie miejsce w mistrzostwach Polski juniorów.

Tenis stołowy

Wielkie zmiany w historii tenisa stołowego w Chorzowie miały swoje korzenie w 1948 roku, kiedy to Jan Nocoń stał się założycielem nowo powstałej, powojennej sekcji. Warto zaznaczyć, że trenowanie w tej sekcji rozpoczęło się po wygaśnięciu działalności lokalnego klubu Start, co doprowadziło do napływu wielu utalentowanych tenisistów.

Początkowa drużyna liczyła takie osobistości jak Leonard Pyka, Alfred Krzyż, Henryk Stężała, Henryk Nowakowski, Jerzy Drążek oraz Adam Szczypta, którzy wnieśli dużo energii i zaangażowania w rozwój sekcji. W 1978 roku, w wyniku reform wprowadzonych przez Polski Związek Tenisa Stołowego, sekcja została podzielona na drużyny żeńskie i męskie. Niestety, drużyna męska nie odnosiła już większych sukcesów.

Największym osiągnięciem tej drużyny było dotarcie do II ligi, jednak w 1995 roku została ostatecznie rozwiązana. Zupełnie inaczej potoczyły się losy drużyny kobiecej, która zdołała awansować do II ligi już w 1981 roku. W skład tej drużyny wchodziły takie zawodniczki jak Janina Krawczyk-Gaweł, Halina Majewska-Siewert, Ilona Skrzipczyk, Maria Stanik, Mariola Wolnicka-Świniarska, Wiesława Prochowska, Gabriela Widera-Szafraniec oraz Mariola Majewska-Gabrych.

Pomimo chwilowego spadku do III ligi w 1988 roku, zespół szybko wrócił na drugoligowe boiska, a w roku 1999 udało mu się awansować do I ligi. W skład tej drużyny I-ligowej znalazły się znane zawodniczki, w tym grająca trenerka Świniarska, Anna Minkus, Izabela Ksol, Beata Pawlik, Joanna Szymanek, Danuta Nowakiewicz, Aneta Doniec oraz Kamila Grzywacz. To zróżnicowanie talentów przyczyniło się do dynamicznego rozwoju sekcji, która zyskała dużą popularność w regionie.

W ostatnich latach sekcja tenisowa została przejęta przez chorzowski TKKF, co z pewnością otworzyło nowe możliwości i wyzwania na przyszłość. Rozwijająca się pasja do tego sportu w Chorzowie zaskakuje swoją siłą i determinacją wielu utalentowanych zawodników.

Inne sekcje

W ramach działalności AKS Chorzów, klub angażował się także w różne dyscypliny sportowe, co przyczyniło się do jego wszechstronności oraz promocji sportu w regionie. Oto niektóre z sekcji, które miały znaczenie w historii klubu:

• tenis ziemny, prowadzony przez Danutę Wieczorek,
• piłka siatkowa, popularna w latach 70. i 80.,
• pływanie, które rozpoczyna się w 1955 roku w ZBM Bytom,
• łucznictwo, zainaugurowane w 1966 roku w KS Konstal,
• szachy, które zaczęły rozwijać się pod kierownictwem Drozd w 1966 roku w KS Kostal,
• boks,

Wszystkie te sekcje grały istotną rolę w budowaniu tradycji klubu i przyciąganiu lokalnych sportowców.

Sportowcy w reprezentacjach państwowych

W historii sportu, wielu sportowców z AKS Chorzów miało zaszczyt reprezentować swoje państwo na międzynarodowych imprezach. Poniżej przedstawiamy kilka wybitnych postaci, które osiągnęły znaczące sukcesy w swoich dyscyplinach.

• Halina Richter-Górecka (lekkoatletyka) – brała udział w Igrzyskach Olimpijskich w 1956, 1960, 1964 oraz 1968, reprezentując zarówno Polskę, jak i Niemcy,
• Wacław Kuźmicki (lekkoatletyka) – uczestnik Igrzysk Olimpijskich w 1948,
• Danuta Wieczorek (tenis ziemny) – znana z osiągnięć w swojej dyscyplinie.

Każda z tych osób przyczyniła się do rozwoju sportu w naszym kraju, inspirując młodsze pokolenia do osiągania swoich sportowych celów.

Bibliografia/Źródła

Oto wybór literatury oraz źródeł dotyczących AKS Chorzów, które mogą być pomocne w dalszym zgłębianiu tematu:

• „AKS Chorzów” – Gazeta Wyborcza Katowice, 8 kwietnia 2003,
• www.f-archiv.de – archiwalne niemieckie statystyki piłkarskie,
• www.rsssf.com – archiwalne niemieckie statystyki piłkarskie,
• encyklopedie piłkarska FUJI, m.in. KSIĘGA PAMIĄTKOWA „75 lat OZPN KATOWICE” 1920-1995, LUDZIE HISTORIA FAKTY, wyd. GiA Katowice 1996, ISBN 83-902751-7-1, KSIĘGA PAMIĄTKOWA „80 lat OZPN KATOWICE” 1920-2000, LUDZIE HISTORIA FAKTY, wyd. GiA Katowice 2000,
• „Górnoślązacy w polskiej i niemieckiej reprezentacji narodowej w piłce nożnej – wczoraj i dziś. Sport i polityka na Górnym Śląsku w XX wieku”, wyd. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit, Gliwice-Opole 2006, ISBN 83-60470-02-2,
• „Opowieść o trzech klubach”, Michał Fabian…, wyd. Agencja Mediów Lokalnych mediaL, 2005 r.,
• „Fußball-Chronik, Fußball in Schlesien 1900/01-1932/33, Ergebnisse und Tabellen aus den höchsten Ligen des Südostdeutschen Fußballverbandes und der Einzelverbände der Region”, wyd. DSfFS e. V.,
• Paul Rother „Chronik der Stadt Königshütte Oberschlesien” Laumann Verlag Dülmen (ISBN 3-87466-193-8).

---

Oceń: AKS Chorzów

---